Określenie ojca, co gratis - zgon Polanowice 1825

[Theofilos]

Witam

Mam prośbę o odczytanie i przetłumaczenie tego, co jest napisane po nazwisku ojca, a przed imieniem matki we wpisie zgonu nr 42 z dnia 19 października 1825 r. w Polanowicach, oraz o to co jest na końcu przed "gratis", czyli to co jest między ??? poniżej.

Kod:

42 Racice Anno 1825 die 19. 8bris hora 6. vespere pro morbo ignoto obiit Franciscus anner duer filius Martini Szmayda ???Oliatoris??? et Catharina Kowalczeska R.L. de statu plebeis sepultus est 28. 8bris per me Mathiam Arkuszewski ???  ??? gratis.

Strona księgi jest dostępna tu.

[Bartek]

oliatoris - olejnika
ob inopiam - z powodu ubóstwa

[Theofilos]

Dziękuję bardzo.

Ten skrót po nazwisku księdza, to znaczy Curatus Polanoviensis - teraz rozumiem.
Ciekawe co ten olejnik robił.

[janusz59]

olejnik robił olej (tzn . wyciskał olej z ziaren np. lnu albo lnianki).
Stąd popularne nazwiska polskie : Olejnik - Olejniczak , Olejarz - Olejarczyk i podobne
Pozdrawiam
Janusz

[Theofilos]

Dziękuję bardzo.
Ciekawe, czy na terenie tej parafii była jakaś olejarnia, gdzie mieszańcy wielu wsi pracowali, czy w każdej wsi sporo osób zajmowało się wyciskaniem oleju.
W księgach urodzeń sporo jest tych rodziców - oliatorów i w księgach zgonów też. Chyba zaczęli się pojawiać tak od około 1825 r.

[Henryk Krzyżan]

Zawód olejarza znany jest od starożytności. U nas olejarnie były przeważnie przy dworach, a olej był towarem chodliwym, bo służył do oświetlania (lampki olejowe). Nie każdego było stać na świece łojowe, o woskowych już nie wspomnę.

[Theofilos]

Dziękuję bardzo.

Czyli pewnie we dworze w Racicach pracował. Dwór był w rękach niemieckich.
Ciekawe, czy są jakieś szczegółowe zapiski z tego dworu o robotnikach.

[Henryk Krzyżan]

Nie za dużo wymagasz, przecież wtedy nie spisywano umów o pracę i nikt nie podpisywał listy obecności

[Theofilos]

Umów nie, ale może Niemcy - w swej skrupulatności - mieli listę tych co u nich pracowali.
Nie wiem, ale może prowadzili jakieś notatki we dworze.
Zapisy w księgach metrykalnych są ubogie. Księga zgonów w Polanowicach jest od 1821. Nie wiadomo co się z wcześniejszą stało, bo chrztów i ślubów są.
Szukam więc jakiś innych źródeł, gdzie może coś być o przodkach.