Ogłoszenie rozkazu Gabinetowego z dnia 6 maja 1819 roku

[Krzysztof Dobrzynski]

Piotrze (Skala), na Twojej stronie masz opis Recesu z lat 1835-35. Ja mam podobny Reces i tez widnieje tam odwolanie sie do "ogłoszenia rozkazu Gabinetowego z dnia 6 maja 1819 roku". Ale nie moglem nigdzie znalezc tresci tego ogloszenia. Wiem tylko, ze gospodarze na panstwowych terenach mieli lepsze prawa wykazujace sie przede wszystkim zakazem wywalenie z gospodarstwa i pozniejsza jego dziedzicznoscia. Czy Ty albo ktos inny zna cos wiecej na ten temat?
W internecie jest pare wzmianek na ten temat ale nic konkretnego.
http://www.klasaa.net/fusion_pages/index.php?page_id=88
http://www.janikowo.com.pl/pub/um/histo ... grafia.pdf strona 41

Krotko jest o tym ale czy to wszystko: Chłopi z dóbr państwowych korzystali z lepszych praw do ziemi, które gwarantowały im nieusuwalność z gospodarstw i prawa dziedziczności. W dobrach prywatnych rząd pruski początkowo pozostawił szlachcie swobode postępowania w obrębie własnych dóbr, co często prowadziło do usuwania chłopów z użytkowanej przez nich ziemi i wzrostu areału gospodarstw folwarcznych, wielu chłopów zamieniono na komorników. Przed reformą wzrosła liczba chłopów bezrolnych i małorolnych, którzy z braku własnej ziemi lub zbyt małego gospodarstwa, byli zmuszeni do najmowania się w folwarkach. W 1819 roku rząd pruski zakazał przyłączania gospodarstw chłopskich do folwarków, ale nie zabronił usuwania chlopów z ziemi i pozbawiania ich praw dziedzicznych. Chlopi, którzy gospodarowali w dobrach prywatnych byli bardzo zróznicowani pod wzgledem spoleczno – ekonomicznym. W zaleznosci od wielkosci uzytkowanych gospodarstw wyrózniano: kmieci, pólrolników, chalupników, zagrodników i komorników.

[Słowianin]

Rezultatem edyktu z 1816 r., który zapowiadał, iż co do uregulowania stosunków panów do włościan w Wielkim Księstwie Poznańskim zostaną one określone osobnymi zarządzeniami, było rozporządzenie z 1919 r. regulijące tę kwestię. Zastrzegało ono, iż usuwanie włościan przez wypowiedzenie pana może nastąpić tylko według warunków, przypisanych przez landrecht pruski; zastosowanie zaś przepisów landrecht dawało włościanom ochronę, i to nawet dalej idącą, niż w innych prowincjach Królestwa Pruskiego. Zarządzenie to jednak nie w pełni przeprowadzono. Ustawa o uwłaszczeniu z r. 1823 nakazywała osadzanie takich gruntów, z których po wydaniu patentu z 1919 r. usunięto włościan lub też które po tej dacie zostały opuszczone(1). Jednym słowem, reskrypt gabinetowy króla pruskiego z 1819 r. ograniczał samowolkę panów wobec chłopa. Natomiast ten z 1823 r. ucinał ją i na takie usunięcie potrzebny był wyrok sądowy stwierdzający nie wywiązanie się z umowy uwłaszczeniowej.

1. Stanisław Kutrzeba, „Historia ustroju Polski w zarysie”, Lwów 1920, t. 4 (po rozbiorach cz. 2) s. 25-26.

Pozdrowienia z Kujaw Zachodnich

Marian P. - Słowianin

[Krzysztof Dobrzynski]

Marianie, dziekuje za odpowiedz. Juz staje sie to bardziej wyrazne. Dzieki

[AnnaP]

Sprawa regulacji stosunków na wsi jest dość dobrze omówiona w monografii Ewy Krause np. od str. 40
http://www.janikowo.com.pl/pub/um/histo ... grafia.pdf

Podałam tę monografię jako odrębny temat, a powinna może być umieszczona tutaj.

Anna Pustoła

[skała]

Nie zagłębiałem się nigdy raczej w specyfikę wspomnianych na recesie uwłaszczeniowym rozporządzeń, dlatego dla mnie również było to tylko tajemniczo brzmiącą wzmianką. Dowidziałem się więc czegoś nowego, za co serdeczne dzięki!

Pozdrawiam
Piotrek