zapisy metrykalne z okresu Kulturkampfu
25 mar 2013, 10:59
Proponuję, aby w tym wątku zamieszczać znane nam informacje o lokalizacji zapisów metrykalnych odnośnie zdarzeń mających miejsce w okresie Kulturkampfu (1874-1888).
Kanclerz Bismarck z powodów politycznych zwalczał zarówno Kościół Katolicki, jak i polskie dążenia już nie tylko wprost narodowo-wyzwoleńcze, ale choćby kulturowo-emancypacyjne na terenie ówczesnych Prus. W Wielkopolsce (Provinz Posen) jedno i drugie splatało się jak wiadomo nierozłącznie i w oczach kanclerza kler katolicki dodatkowo obciążony był "grzechem" sympatyzowania z polskim ruchem narodowym, czy też wprost wspierania tegoż. Stosowane były rozmaite szykany, o których można szerzej poczytać w literaturze, natomiast tu zajmijmy się pewną konsekwencją tych wydarzeń, jaką były zawirowania w regularnym prowadzeniu katolickich metryk w Prowincji. Ponieważ księża bywali aresztowani, lub też nie zezwalano na obsadzenie wakujących parafii przez nowych proboszczów, zdarzało się, że wierni musieli się rejestrować w parafiach ościennych, lub przyjmowali sakramenty potajemnie (a nawet, co zdarzało się wyższym warstwom - poza granicami Prus, np. śluby zawierano w Częstochowie czy też Krakowie). W przypadku braku proboszcza na parafii, lokalne władze pruskie konfiskowały księgi parafialne, które oddawano nieraz wiele lat później - możliwe iż wiele braków z tamtych lat wiąże się z tymi sytuacjami. Summa summarum, w metrykaliach licznych parafii z tego okresu (1874-1888 lub jakaś jego część) widzimy luki.
Natomiast z drugiej strony, zdarza się, że w innych parafiach zauważamy w tym samym okresie regularną i systematyczną rejestrację chrztów, ślubów i zgonów z miejscowości należących do parafii mających luki. Wyszczególnienie tych przypadków może bardzo pomóc wszystkim, którzy poszukują swoich przodków w tym okresie.
Podam zatem kilka przypadków, na które natrafiłem:
Śluby parafian z Kościana z lat 1878-1879 - w ślubach parafii Stare Bojanowo (AAP)
Śluby parafian z Wyszyn k. Chodzieży 1875-1888 - w Ryczywole (AAP i parafia)
Śluby parafian z Branna 1875-1888 - w Gniewkowie (AAG)
Śluby parafian ze Skórzewa 1877-1886 - w okolicznych parafiach, zwłaszcza Komorniki, Konarzewo i św. Marcin w Poznaniu (AAP)
Zapraszam do dopisywania informacji o innych parafiach. Takich braków w okolicy 1880 roku, krótszych lub dłuższych, jest całe mnóstwo - i z góry nigdy nie wiadomo, czy coś się znajdzie w okolicy, czy też w ogóle się ślad nie zachował. Dobrze, że przynajmniej w tym okresie już istniały USC, notabene ich wprowadzenie też było jednym z efektów Kulturkampfu
Kanclerz Bismarck z powodów politycznych zwalczał zarówno Kościół Katolicki, jak i polskie dążenia już nie tylko wprost narodowo-wyzwoleńcze, ale choćby kulturowo-emancypacyjne na terenie ówczesnych Prus. W Wielkopolsce (Provinz Posen) jedno i drugie splatało się jak wiadomo nierozłącznie i w oczach kanclerza kler katolicki dodatkowo obciążony był "grzechem" sympatyzowania z polskim ruchem narodowym, czy też wprost wspierania tegoż. Stosowane były rozmaite szykany, o których można szerzej poczytać w literaturze, natomiast tu zajmijmy się pewną konsekwencją tych wydarzeń, jaką były zawirowania w regularnym prowadzeniu katolickich metryk w Prowincji. Ponieważ księża bywali aresztowani, lub też nie zezwalano na obsadzenie wakujących parafii przez nowych proboszczów, zdarzało się, że wierni musieli się rejestrować w parafiach ościennych, lub przyjmowali sakramenty potajemnie (a nawet, co zdarzało się wyższym warstwom - poza granicami Prus, np. śluby zawierano w Częstochowie czy też Krakowie). W przypadku braku proboszcza na parafii, lokalne władze pruskie konfiskowały księgi parafialne, które oddawano nieraz wiele lat później - możliwe iż wiele braków z tamtych lat wiąże się z tymi sytuacjami. Summa summarum, w metrykaliach licznych parafii z tego okresu (1874-1888 lub jakaś jego część) widzimy luki.
Natomiast z drugiej strony, zdarza się, że w innych parafiach zauważamy w tym samym okresie regularną i systematyczną rejestrację chrztów, ślubów i zgonów z miejscowości należących do parafii mających luki. Wyszczególnienie tych przypadków może bardzo pomóc wszystkim, którzy poszukują swoich przodków w tym okresie.
Podam zatem kilka przypadków, na które natrafiłem:
Śluby parafian z Kościana z lat 1878-1879 - w ślubach parafii Stare Bojanowo (AAP)
Śluby parafian z Wyszyn k. Chodzieży 1875-1888 - w Ryczywole (AAP i parafia)
Śluby parafian z Branna 1875-1888 - w Gniewkowie (AAG)
Śluby parafian ze Skórzewa 1877-1886 - w okolicznych parafiach, zwłaszcza Komorniki, Konarzewo i św. Marcin w Poznaniu (AAP)
Zapraszam do dopisywania informacji o innych parafiach. Takich braków w okolicy 1880 roku, krótszych lub dłuższych, jest całe mnóstwo - i z góry nigdy nie wiadomo, czy coś się znajdzie w okolicy, czy też w ogóle się ślad nie zachował. Dobrze, że przynajmniej w tym okresie już istniały USC, notabene ich wprowadzenie też było jednym z efektów Kulturkampfu