|
Bohaterzy „Wiosny Ludów” 1848 roku
Uczestnicy bitwy pod Sokołowem koło Wrześni
W związku z doniosłymi obchodami 165 rocznicy bitwy pod Sokołowem, które odbędą się 2 maja br., połączone z uroczystym pogrzebem i pochówkiem w kopcu sokołowskim 24 ekshumowanych w listopadzie 2012 roku kosynierów z terenu dawnego folwarku w Sokołowie koło Wrześni podjęto próby identyfikacji tych bohaterów, jednak bez rezultatu. Kwerendy archiwalne przeprowadzone w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie i w Archiwum Państwowym w Poznaniu pozwoliły tylko na sporządzenie wykazu zawierającego dwóch kosynierów, którzy zginęli w bitwie pod Sokołowem 2 maja 1848 roku i pięciu, którzy zmarli w szpitalu wrzesińskim wskutek odniesionych ran, a następnie zostali pochowani na cmentarzu parafialnym we Wrześni, w zbiorowej mogile. Poza nimi ustalono jeszcze sześciu kosynierów zmarłych w Gulczewku wskutek odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem i pochowanych w Marzeninie.
W księdze zmarłych parafii rzymsko-katolickiej we Wrześni wymieniono następujących powstańców:
Kazimierz Gadomski, 23 lata, zmarł 8 sierpnia 1848 roku we Wrześni w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem. Jego zgon został przyjęty na podstawie relacji świadków.
Ludwik Gąsiorowski, zmarł 4 maja 1848 roku we Wrześni w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem. Jego zgon został przyjęty na podstawie relacji Tekli Żołnierkiewicz.
Szymon Głębocki, 26 lat, zmarł 2 maja 1848 roku we Wrześni w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem. Jego zgon został przyjęty na podstawie relacji świadków.
Maksymilian Komorski, poległ 2 maja 1848 roku w Sokołowie. Jego zgon został dopisany przez ks. proboszcza dziekana Józefa Śmiełowskiego do księgi zmarłych na podstawie protokołu nr 2887 z 27 października 1859 roku nadesłanego z Magistratu Miasta Wrześni, według którego Józef Dziektarski i Piotr Pluciński obywatele miasta Wrześni zaświadczyli, że Maksymilian Komorski poległ 2 maja 1848 roku w potyczce pod Sokołowem ugodzony kulą karabinową.
Antoni Milski, zmarł 9 maja 1848 roku we Wrześni w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem. Jego zgon został przyjęty na podstawie relacji Tekli Żołnierkiewicz.
Maksymilian Ogrodowicz, poległ 2 maja 1848 roku w Sokołowie. Jego zgon został dopisany do księgi zmarłych na podstawie zeznania świadków do protokołu z 16 kwietnia (nie podano roku) zapisanego przed Urzędem Notaryackim w Poznaniu. Wg tego zeznania Maksymilian Ogrodowicz poległ na polach sokołowskich pod Wrześnią wśród bitwy wskutek rany otrzymanej w głowę.
Jan Żołnierkiewicz, 29 lat, zmarł 3 maja 1848 roku we Wrześni w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem, pozostawił żonę Teklę i 3 dzieci. Jego zgon został przyjęty na podstawie relacji Tekli Żołnierkiewicz.
Należy tutaj jeszcze wspomnieć, powołując się na biogram ks. Józefa Śmiełowskiego (1805-1873) zamieszczony we Wrzesińskim słowniku biograficznym z 2011 roku, wydanym pod red. Romana Nowaczyka (Stańczyka), że ks. J. Śmiełowski 22 marca 1848 roku wszedł w skład Komitetu Powstańczego jako zwolennik reorganizacji Wielkiego Księstwa Poznańskiego i koncepcji skierowania sił polskich przeciwko Rosji w ramach koalicji pruskiej, co było oficjalnym założeniem Ludwika Mierosławskiego. Wykazywał zaangażowanie w tworzeniu lazaretów powstańczych. Zmarł 6 kwietnia 1873 roku i został pochowany w krypcie pod ołtarzem św. Krzyża w kościele farnym we Wrześni.
Z kolei w księdze zmarłych parafii rzymsko-katolickiej w Marzeninie ks. proboszcz Józef Budzyński (ur. ok. 1777 roku w Opieczkach k. Kłecka jako syn Pawła i Katarzyny z Rutkiewiczów), który w wieku 71 lat, 2 maja 1848 roku, zorganizował oddział i wyruszył w kierunku Sokołowa, gdzie nawiązał w brawurowy sposób kontakt ogniowy z wycofującymi się Prusakami, odnotował zgony następujących kosynierów:
Michał Dolny, 50 lat, chłop, zmarł 5 maja 1848 roku w Gulczewku w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem, żonaty z Heleną z Przybyszów;
Wawrzyn Kolecki, 30 lat, chłop, zmarł 5 maja 1848 roku w Gulczewku w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem, żonaty z Marianną z Tomczaków;
Andrzej Przybysz, 29 lat, chłop, zmarł 5 maja 1848 roku w Gulczewku w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem, żonaty z Antoniną z Rutkoskich;
nn, 23 lata, zmarł 3 maja 1848 roku w Gulczewku w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem;
nn, 32 lata, zmarł 3 maja 1848 roku w Gulczewku w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem;
nn, 24 lata, zmarł 3 maja 1848 roku w Gulczewku w wyniku odniesionych ran w bitwie pod Sokołowem.
Zostali oni pochowani na cmentarzu parafialnym w Marzeninie. Jednakże ich groby nie zachowały się. Zapewne trzech ostatnich proboszcz nie wymienił z imienia i nazwiska, aby uchronić ich rodziny przed represjami ze strony Prusaków.
W biogramie ks. Józefa Budzyńskiego zamieszczonym w przytoczonym wcześniej Wrzesińskim słowniku biograficznym jest wzmianka o fałszerstwie, jakiego dopuścił się proboszcz w księgach parafialnych, a które odkryły władze pruskie. Ukrywającym się przed Prusakami uczestnikom powstania – braciom Mieczysławowi i Kazimierzowi Brandt-Müllerom – wypisał nowe akty chrztów, które pozwoliły na zmianę nazwiska. Umieścił ich w księdze chrztów jako synów faktycznego stryja Kazimierza Waliszewskiego, dawnego dzierżawcy folwarku w Marzeninie. Powstaniec ks. J. Budzyński był przez to represjonowany przez Prusaków. Zmarł po długotrwałej chorobie, w wieku 79 lat, 5 listopada 1856 roku i został pochowany przy kościele w Marzeninie.
Z akt Naczelnego Prezydium Prowincji Poznańskiej Die Sammlung der Nachweisungen von allen den Gerichten hiesiger Provinz bekanntgewordenen Teilnehmern an der letzten Insurrektion (Zbiór list znanych uczestników ostatniego powstania z wszystkich sądów tutejszej prowincji), powstałych w 1848 roku, wynika, że uczestnikami powstania w 1848 roku postawionymi przed sąd byli: karczmarz Józef Dziektarski z Wrześni, Wawrzyn Ignaszak z Goniczek, rzeźnik Bulczyński z Wrześni, stolarz Szalczyński z Wrześni, kołodziej Bartłomiej Szalczyński z Wrześni, kowal Pacholski z Wrześni, ekonom Wincenty Raczyński z Wrześni, szewc Wincenty Rydlewicz z Wrześni, szewc Wegner z Wrześni, pokątny doradca Sieykowski z Wrześni, Bąkowski z Wrześni (syn obywatela miasta, którego podstawową działalnością i zyskiem było rolnictwo), szewc Politowicz z Wrześni, bednarz Uniejewski z Wrześni, szewc Bogacki z Wrześni, szewc Golański z Wrześni, rzeźnik Jan Piechocki z Wrześni, hrabia Poniński z Wrześni, protokolant i tłumacz Hensel z Wrześni, Franciszek Jankowski ze Słomowa, właściciel gościńca Żychliński z Węgierek i nauczyciel z Żernik (nie podano jego nazwiska).
Jarosław D. Górski
_________________ Gdzie i kiedy, na Kujawach lub w Wielkopolsce, wzięli ślub Józef Górski i Marianna Pytlińska (ok. 1829 r.) oraz Wiktor Górski i Marianna Nalazek (ok. 1860 r.)? Gdzie ok. 1803 r. urodził się Józef Górski? http://www.gorscy.org.pl/haplogrupa: I-M253
|
Zaloguj
Zarejestruj
FAQ
Szukaj
