zbig napisał(a):Poszukuję informacji o właścicielach i dzierżawcach cegielni w Żernikach koło Wrześni na przełomie XIX i XX wieku.Również informacje o
osobach zatrudnionych w tej cegielni oraz ówczesnych mieszkańcach Żernik będą bardzo mile widziane.
z poważaniem zbig
W latach 60 XIX w. w żernickiej cegielni pracowali trzech bracia Górscy - Jakób, Wiktor i Wincenty - synowie Józefa i Marianny z Pytlińskich.
6 grudnia 1871 r. Wiktor Górski kupił od gospodarza Kazimierza Szczepańskiego i jego małżonki Katarzyny z Jagielskich gospodarstwo młynarskie w Opatówku k. Wrześni pod numerem ósmym, składające się z wiatraka, olejni, zabudowań gospodarczych, roli, łąki (łącznie 14,16,00 ha gruntu) oraz maszynę do wydobywania torfu za kwotę 3300 talarów. Miał także kawałek lasu w Opatówku. W 1874 r. rozbudował własną cegielnię i działalność młynarską w Opatówku. W 1888 r. wybudował budynki gospodarcze. 22 lipca 1891 r. Wiktor odstąpił 3 ary i 18 m2 gruntu na rzecz Królewsko - Pruskich Kolei Żelaznych pod budowę kolei Poznań – Września. W latach 1876-1899 Wiktor był członkiem dozoru kościelnego w Opatówku pełniąc m. in. obowiązki zastępcy przewodniczącego oraz rendanta (skarbnika). W tym czasie przeprowadzono remont kościoła i budynków plebańskich. Parafianie przejęli roboty ręczne i zaprzęgowe. Wiktor udostępnił swoje furmanki. W latach 80 XIX w. został pobudowany parkan wokół kościoła farnego we Wrześni, do którego budowy wykorzystano cegłę z cegielni Wiktora Górskiego. 22 sierpnia 1898 r. sprzedał gospodarstwo w Opatówku za 15 150 marek gospodarzowi Augustynowi Spexarth z Bismarkhof pod Kłeckiem. 12 października 1898 r. Wiktor Górski kupił gościniec, oborę, stodołę i zagrodę w Psarach Polskich k. Wrześni pod numerem 37 od oberżysty Franciszka Ramiszewskiego i jego żony Stanisławy z Lobockich (łącznie 7,82,40 ha gruntu) za 18 600 marek.
Aleksander Górski (ur. 22.02.1868 - Opatówko, zm. 08.07.1951 - Sulmierzyce) syn Jakóba i Anny z Banaszkiewiczów – mistrz ceglarski. Mieszkał przez kilka lat w Piaskach k. Gostynia. W latach 1901-1904 pracował w cegielni w Żernikach k. Wrześni. Aleksander był wówczas kierownikiem cegielni w Żernikach pod Wrześnią (własność Feliksa Allkiewicza – właściciela majątku Żerniki pod Wrześnią). Od 1902 r. przez 2,5 roku bratanek Aleksandra, Stefan Górski (ur. 15.09.1887 r. w Odolanowie, zm. 25.02.1967 r. w Poznaniu), syn cegielnika Romana, odbywał praktykę w żernickiej cegielni. Stefan (późniejszy kupiec) był zatrudniony wyłącznie w administracji przy cegielni i pomagał w kantynie, którą prowadził jego stryj Aleksander na własny rachunek. Aleksander mieszkał następnie w Łękocinach – Cegielni k. Gostynia. Potem zakupił w Sulmierzycach domek i grunt o pow. 5,28 ha z gliną odpowiednią do wyrobu cegły. Początkowo wyrabiał cegłę ręcznie i wypalał w piecu polowym. Później założył spółkę z Janem Dziubką i Walentym Krawcem. Spółka wybudowała duży wielokomorowy owalny piec, suszarnię cegły, zakupiła maszynę do wyrobu surowej cegły z lokomobilą do napędu (maszyna parowa opalana węglem) i tor kolejki wąskotorowej z wagonikami, wywrotkami. Pożar i nieporozumienia na tle przejęcia odszkodowania ubezpieczeniowego doprowadziły do przerwania produkcji. W okresie sporu żył z uprawy roli i pomocy syna Bolesława. Podczas okupacji Niemcy w 1940 r. rozebrali cegielnię, a z uzyskanej cegły wybudowali w Sulmierzycach osiedle domków jednorodzinnych. Podczas wojny Aleksander donosił pieszo żywność z Sulmierzyc do Ostrowa Wlkp. (24 km), ratując życie swoich potomków przed głodem.
Pozdrawiam
Jarek