|
Jak widzę część zainteresowanych z tego wątku się wycofała, ocalał na szczęście sam wątek, pozwalający mi "dorzucić" tu "cegiełkę własnej roboty" w kwestii Świątkowskich (i dzięki temu nie muszę zakładać osobnego dla nich wątku). Dotyczy ona Świątkowskich herbu Pałuka (Topór) z ziemi kcyńskiej, żyjących w XV i XVI wieku.
Świątkowscy (herbu Pałuka-Topór?)
Świątkowo (a w nich dzisiejsze Parcele Świątkowskie), Uścikowo oraz Ustaszewo w dawnym powiecie kcyńskim (obecnie w gminie Janowiec Wielkopolski) stanowiły zwarty kompleks dóbr, sąsiadujący z Tonowem, Kaczkowem, Cerekwicą, Słębowem, Sławoszewem, Juncewem i Obiecanowem. W rękach Świątkowskich na pewno już były te dobra w 1450, którzy byli też wtedy właścicielami Grabowa w nakielskim. Ponieważ w 1469 jeden ze Świątkowskich wystąpił z przydomkiem "Pałuka", należy sądzić, że byli oni właśnie herbu Pałuka (Topór) i pochodzili z rodu Pałuków, starego i średniowiecznego, którego rodowe i główne siedziby znajdowały się właśnie w kcyńskim i nakielskim. (Być może pewną poszlaką jest ich możliwe pokrewieństwo z Kozielskimi herbu Pałuka?). Jednakże jeszcze dokładnie ich pochodzenie i ewentualną filiację z Pałukami nie ustalono dokładnie. Znamy zatem 4 generacje (pokolenia) tej rodziny od 1450 roku do jej bezpotomnego zejścia w 1567.
Niesiecki ani inni staropolscy heraldycy o nich nie wspominają. Najpewniej zaważyło na tym ich bezpotomne wygaśnięcie w 1567 roku, zbyt dawne, aby o nich pamiętano, a po drugie nie widać w istocie jakiś wybijających się członków tej rodziny. Nie była to jednak rodzina drobnoszlachecka, a przeciwnie - raczej zamożna i znacząca w swojej okolicy, a nawet dość dobrze sparantelowana (z Wrzesińskimi, Grudzińskim i Łukowskimi).
NN Świątkowski (może wcześnie ta rodzina pisała się z Grabowa?) -->
--- I) Jan Świątkowski z Grabowa (zm. 1453/54), to on zdaje się uczestniczył (jako "Jan z Grabowa") w 1453 w awanturze z Maciejem Grabieńskim, po której miał sprawę "o rany" z pokrzywdzonym Maciejem Grabieńskim, i sprawę tę zdał (przekazał) potem Dersławowi z Pruszcza; Jana zresztą z Maciejem Grabieńskim łączyły na pewno "interesy", bo ten po jego śmierci kwituje jego braci z jakiś "przezysków" po Janie Świątkowskim; w 1450 (?) Jan z Mikołajem (?) dają na wyderkaf kmieci osiadlych w 145 grz. czynszu z Uścikowa (Andrzejowi Cerekwickiemu)
--- II) Michał Świątkowski, w 1454 Michał i Stanisław bracia "niedzielni", dziedzice w Świątkowie
--- III) Stanisław Świątkowski (zm. 14(72)) w 1454 wraz z bratem Michałem, dziedzic Świątkowa, całą wieś Grabowo w nakielskim za 1000 grz. wymieniają oni z Gniewomirem z Komirowa za 5 łanów koło plebani w Komirowie; w 1454 kwituje go za jego zmarłego brata Jana z "przezysków" Maciej Grabieński. Stanisław Świątkowski w 1462 daje na wyd. za 100 grz. 7 łanów osiadłych we wsi Ustaszewo w kc. (Katarzynie z NN Niedźwiedzkiej). W 1469 zapisuje 5 i pół grzywny rocznego czynszu (z sumy 105 grz.) na wsi Uścikowo rektorom koscioła parafialnego w Łagiewnikach. W 1472 nabywa za 150 grz. część w Kaczkowie Wielkim (od Pawła i jego syna Jakuba Kaczkowskich)
Jakiś Pałuka Świątkowski ma kontrakt z Mikołajem z Dambnicy 1469
Synem zapewne Stanisława Świątkowskiego był Piotr.
Piotr Świątkowski (ur. przed 1450 - zm. 1518/27). Piotr Świątkowski burgrabia kcyński 1486-93. W 1467 dostaje skonfiskowane Wawrzyńcowi Mirkowskiemu i Mikołajowi "Fiol" Dziekczyńskiemu dobra Mirkowice Wielkie w kcyńskim, ale zdaje się ta konfiskata nie została zrealizowana. W 1476 ma część w Kaczkowie (od Stanisława "Pleszki" Kaczkowskiego). Dziedzic całej wsi Uścikowo 1483. W 1485 kupuje na wyd. za 400 złp część dóbr Kłodzino (od Wojciecha Chudzińskiego) i część Daronich Górek (od Wojciecha z DG); w 1487 nabywa za 150 grz. połowę wsi Parysz (od Skurskich, Dobrogosta plebana w Łopiennie i jego brat Jana), a w 1493 ją sprzedaje za 100 kop i 4 zł. (Janowi Smoszewskiemu); w 1491 zawiera kontrakt z Bartłomiejem Skurskim (o jezioro) i bierze na wyd. część w Daronich Górkach (od Wojciecha z DG), a także jakieś drobne przezyski na Górkach Szalonych (od Michała Fioła Dziekczyńskiego); w 1493 część Ustaszewa wyd. za 100 złp (Spytkowi Żabickiemu); w 1493 bierze na wyd. za 405 zł część miasta Żerniki z połową pustki Latonino (od Jana Żernickiego). W 1505 występuje jako "stryj" Barbary Janowskiej żony Mikołaja Budziejewskiego (ta Barbara była córka Wojciecha Janowskiego i Elżbiety Kozielskiej, wydaje się że w rzeczywistości był on jej krewnym przez Kozielskich herbu Pałuka, ale rzecz wymaga głębszej analizy). W 1507 kwituje go ze 100 grz. posagu oprawionych na Tonowie przez Bartłomieja Skurskiego Małgorzta Skurska (w tow. stryja Wojciecha Padniewskiego i Jana Rospęckiego wuja); w 1507 kupuje za 100 grz. część Tonowa w kc. (od Wojciecha Padniewskiego); w 1509 kupuje za 500 grz. Podobowice (od Sędziwoja Podleskiego); w 1509 jest arbitrem (wspólnie z Janem Grochowickim i Andrzejem Jaktorowskim) w sprawie między wdową Jadwigą Laskowską a Niedźwiadzkiemi; w 1510 kupuje za 500 grz. Posługowo (od Jana z Dziatkowa Wyrskiego); w 1511 kwituje go z 80 grz. posagu swojej zmarłej matki Jadwigi (żony 2v Andrzeja z Wielkiego Kaczkowa), oprawionej na Wielkim Kaczkowie, Katarzyna z Kroszyńskich Nadborowa (żona Mikołaja Nadbora od 1495, córka Aleksandra, miała w 1495 na wyd. od Andrzeja "Panoszki" Kaczkowskiego część Wielkiego Kaczkowa); Piotr bierze na wyd. za 100 zł węg. w 1512 część Woli w kc. (od Jana Orzelskiego i inną od Stanisława Czewujewskiego), tę cześć za 300 zł. węg. kupuje od Jana Orzelskiego w 1513; w 1514 bierze za 230 grz. na wyd. Modliszewo, Łabiszynko i pustkę Ciołkowo, Zwolanowo z młynem wodnym (od Wojciecha Kołybskiego), a potem w 1517 się z nim wymienia tymi wsiami na Kołybki; w 1516 kupuje za 420 grz. Marcinkowo w kc. (od Andrzeja Stolijskiego); w 1517 kupuje części miasta Pakość z Lutkowem i Bielawami (od Piotra Potulickiego)
Piotr Świątkowski x 14(83) Jadwiga z Wrześni Wrzesieńska h. Poraj (zm. 15(18)) (córka Piotra Wrzesińskiego dz. miasta Wrześni, Bierzglina, Grzybowa, Opieszyna itd, oraz Jadwigi NN); Jadwiga dostała 200 grz. posagu, w zamian za które jej bracia dali jej mężowi na wyderkaf w tej sumie 10 łanów osiadłych we wsi Opieszyno koło Wrześni; w 1518 Jadwiga pozywa Mikołaja Orzelskiego.
Piotr Świątkowski z Wrzesińskiej pozostawił dzieci -->
--- I) Anna Świątkowska x 15(07) Andrzej Cerekwicki
--- II) Jadwiga Świątkowska (zm. 15(27), córka Piotra) x 15(03) Benedykt Zajączkowski (zm. 15(27)) wójt obornicki i dziedzic w Zajączkowie, dz. w Chowanowie (Jadwiga dostała 200 grz. posagu)
--- III) Gabriel Świątkowski (zm. 1521/29 bzp) 1520 z braćmi dziedzic w Świątkowie, pozwała ich Katarzyna Strychowska wdowa po Mikołaju Strychowskim-Skurskim o część Skurki (tamże dwie traktury sagene wielkie zwane Lubiechnia in Zimnawodka na jeziorze do wsi Skurki nalezące); 1521 "niedzielny"
--- IV) Andrzej Świątkowski (zm. 1525/29) 1520, ksiądz, kanonik gnieźnieński 15(25)
--- V) Piotr Świątkowski (zm. 1540/67) 1520, w 1521 dziedzice niedzielni na dobrach w Pakość, Świątkowo, Uścikowo, Posługowo, Powodowice, Kołybki, Tonowo, Wola, Kaczkowo i Marcinkowo; w 1525 dz. w Posługowie, bierze na wyd. za 20 grz. połowę folwarku w Żernikach (od Jana Żernickiego); spadkobierca brata kanonika 1529; w 1529 kupuje za 200 grz. wójtostwo w mieście Pakość (od Jana Trlęskiego); żył jeszcze w 1540
Piotr Świątkowski x 1513/21 Katarzyna Grudzińska h. Grzymała kasztelanka bydgoska (córka Marcina Grudzińskiego kaszt. bydgoskiego 1486-1513 i Małgorzaty Gołanieckiej, otrzymuje 900 złp posagu) -->
------ 1) Marcin Świątkowski (zm. 1553 bzp) dziedzic Kołybki, polowy miasta Pakość i dobr Poslugowo; w 1542 otrzymuje zapis 1000 złp od swojej ciotki Felicji z Grudzińskich Świątkowskiej; ma u niego dług 300 złp Wojciech Nadbor; x 1552 Barbara Łukowska h. Pałuka (Topór) (zm. 1557/62) (córka Macieja Łukowskiego dziedzica Dobrzyniewa, Laskownicy, Tomiszewa, oraz Elżbiety Danaborskiej kasztelanki rogozińskiej); dziedziczyła Laskownicę i połowę Tomiszewa; jest historia że w 1552 (lub przed) pannę Barbarę (gdy pozostawała pod opieką swoich braci stryjecznych Jana i Sebiastiana z Łukowa Zbyszewskich) porwał Hieronim Rozdrażewski (o co go w 1552 Zbyszewscy pozwali); sprzedaje ona za 1000 złp w 1553 połowę dóbr Dobrzyniewo (swoim braciom stryjecznym Zbyszewskim oraz Andrzejowi, Janowi i Krzysztofowi z Łukowa Białośliwskiemu, których wcześnie w 1552 skarżyła o wygnanie jej z części po rodzicach w Łukowie) (drugą połowę w 1543 darowała Białośliwskim jej siostra Anna z Łukowskich zm. 1599 x 1542 Hieronim Rodrażewski zm. 1557)
------ 2) Eustachy Świątkowski (zm. 1553/67 bzp) w 1542 otrzymuje zapis 1000 złp od swojej ciotki Felicji z Grudzińskich Świątkowskiej; 1553 kwituje Wojciecha Nadbora z 300 złp winnych jemu zmarłemu bratu
--- V) Maciej Świątkowski (zm. 1567) w 1519 bierze na wyd. połowę Zajączkowa (od Benedykta Zajączkowskiego); dziedzic w Ustaszewie, Podobowice i Marcinkowo 1542; w 1566 wyd. za 3400 złp całą wieś Marcinkowo Małe i część Marcinkowo Wielkie (Janowi i Andrzejowi Cerekwickim); w 1567 sprzedaje on za 10000 złp. część miasta Pakość z przedmieściem Pustki Świątkowskie oraz wsiami Rybitwy, Bielawy i Lindkowo (Andrzejowi Objezierskiemu). Maciej Świątkowski zginął w zwadzie w 1567, jaką miał z krewnymi Andrzejem i Janem Cerekwickim, a w jego zabójstwie uczestniczył m.in. Adam Bożejewski;
Maciej Świątkowski x 1513/21 Felicja Grudzińska kasztelanka bydgoska (zm. 1570/71) (córka Macieja Grudzińskiego kasztelana bydgoskiego 1486-1514; był to zatem jak widać ślub "podwójny", bo dwie siostry Grudzińskie żeniły się jednocześnie z dwoma braćmi Świątkowskimi) (Felicja dostaje 900 złp posagu); w 1542 Felicja daruje swoja oprawę posagową tj. sumę 1000 złp Marcinowi i Eustachemu Świątkowskim. W 1569 już jako wdowa wnosi ona wraz ze Stanisławem Latalskim pozew przeciwko spadkobiercom swojego zmarłego męża
W 1567 zszedł bezpotomnie ostatni z tej rodziny Maciej Świątkowski, pozostawiając spory majątek ziemski w powiecie kcyńskim (Posługowo, Ustarzewo z dworem, Uścikowo, Podobowice, Kołybki, Tonowo, Kaczkowo, Marcinkowo Wielkie i Małe, Świątkowo), choć częściowo już uszczuplony przez wcześniejszą sprzedaż części dóbr pakoskich (już wkrótce te części Pakość, sprzedane Objezierskiemu, nabywa Stanisław Latalski, a co ciekawe spadkobiercy Świątkowskiego na początku przejmują Pakość być może podejrzewając jakieś "bezprawie", że Objezierski i stojący za tym Latalski nabyli te dobra nieuczciwie). O spadek ten ubiegali się bardzo liczni (ponad 27 osób!) potomkowie Świątkowskich po kądzieli, urodzeni z sióstr zmarłego Marcina - tj. potomkowie Zajączkowskich (Maciej, Wojciech, Stanisław, Jakub i Jan Zajączkowscy) oraz potomkowie Cerekwickich (Jan i Andrzej Cerekwiccy, Anna z Cerekwickich Bożejewska, Dorota z Cerekwickich Palędzka, Seweryn i Dorota, Krystyna, Petronella i Anna Gołąmbkowscy, Dorota z Gołąmbkowskich Dobieszewska, Katarzyna z Cerekwickich Szczycieńska, Krzysztof Strychowski, Jan Strychowski, Stanisław Strychowski, Barbara, Anna i Regina Strychowskie, Elżbieta z Gołąmbkowskich Bodzanowska, Wawrzyniec Turzyński i jego siostra Anna z Turzyńskiech Pieruska, Felicja z Cerekwickich Kaczkowska i Febronia z Cerekwickich Łęska). I tak Andrzej Cerekwicki dziedziczy część Uścikowa. Stanisław Zajączkowski - Marcinkowo Wielkie i Małe. Strychowscy - Podobowice i Ustaszewo. Dorota z Cerkwickich 1v. Ławecka 2v. Palędzka - dziedziczy ona w spadku część Posługowa i tę część sprzedaje za 4000 złp. Wawrzyńcowi Turzyńskiemu oraz Sewerynowi Gołąmbkowskiemu. Inną część spadku dziedziczą dzieci Wojciecha Strychowskiego urodzone z Anny z Cerekwickich Strychowskiej czyli Krzysztof Strychowski i jego siostra Barbara ze Strychowskich Molińska - przejmują oni Ustarzewo z dworem. Jeszcze inną część spadku po Macieju Świątkowskim, tj. też część dóbr Posługowo, dziedziczą dzieci Kaspra Turzyńskiego urodzeni z (), tj. Wawrzyniec Turzyński z siostrą Anną z Turzyńskich Pieruską (którzy dokonują między sobą podziału tego spadkowego majątku Posługowo dopiero w 1571). Jednakże sporą część tych spadkowych dóbr sukcesywnie wykupuje z rąk spadkobierców Stefan Grudziński.
Przy okazji tego spadku doszło do oszustwa - otóż za jednego ze spadkobierców, tj. za Stanisława Zajączkowskiego ktoś się podszył (nie wiemy kto) i "ku oszukaniu i szkodzie" w 1569 sprzedał niby swoją należną część spadkową Stefanowi Grudzińskiemu (!).
I tak właściwie to wszystko, co na razie wiem. Rodzina ta wygasła. Potem jednak już w XVII wieku pojawiają się na terenie Wielkopolski (choć sporadycznie) inni Świątkowscy, z innych rodzin, być może napływowo z łęczyckiego, gdzie Niesiecki notuje szlachtę tego nazwiska.
opr. Roman Knap-Kurowski
|
Zaloguj
Zarejestruj
FAQ
Szukaj
