specjały -piec chlebowy-sabatnik

Witam
Zainteresowało mnie określenie sabatnik oznaczającego piec chlebowy.Jakie jest zródło tego słowa ?.Czy pochodzi od szabasu,czy od sabathu ?
To jednak duza różnica.Mój Ojciec pochodzący z Wielkopolski zajadał się gzikiem-to coś na bazie twarogu z śmietaną i ziołami.Czy jest jakieś racjonalne wytłumaczenie tego słowa ?Jakie były ulubione potrawy wielkopolan szczególnie w okresie Swiat Bozego Narodzenia ?
Pozdrawiam
Romuald Wiencek

Zapytam szerzej: czy opracowano słownik etymologiczny gwary poznańskiej?

romeo napisał(a):Witam
Zainteresowało mnie określenie sabatnik oznaczającego piec chlebowy.Jakie jest zródło tego słowa ?.Czy pochodzi od szabasu,czy od sabathu ?
To jednak duza różnica.Mój Ojciec pochodzący z Wielkopolski zajadał się gzikiem-to coś na bazie twarogu z śmietaną i ziołami.Czy jest jakieś racjonalne wytłumaczenie tego słowa ?Jakie były ulubione potrawy wielkopolan szczególnie w okresie Swiat Bozego Narodzenia ?
Pozdrawiam
Romuald Wiencek

Ze słownika prof. Moniki Gruchmanowej:
Gzik twarożek, zwykle przyprawiony śmietaną i szczypiorkiem lub cebulą.

W postaci gzik notuje SW jako gwarowe i kartoteka SGP z Wielkopolski, Krajny i Ziemi Dobrzyńskiej; w postaci gzika jako gwarowe i kartoteka SGP z Wielkopolski. AJKLaW I, 42 typ gziknotuje głównie na obszarze środkowej, północnej, pólnocno-wschodniej i zachodnich peryferiach Wielkopolski; typ gzikanatomiast w zachodniej, południowej i południowo-wschodniej Wielkopolsce.

Skróty:
AJKLW - Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski, red. Z. Sobierajski i J. Burszta, t. I-V, Wrocław 1979-1989;
SGP - Słownik gwar polskich, red. M. Karaś, J. Reichan, t. I-V, Wrocław-Kraków 1982-1994 z kartoteką SGP;
SW - J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, Słownik języka polskiego [zwany warszawskim], t. I-VIII, Warszawa 1900-1927.

romeo napisał(a):Jakie były ulubione potrawy wielkopolan szczególnie w okresie Swiat Bozego Narodzenia ?

Witaj Romualdzie,

Odpowiem na przykładzie mojej rodzinnej kujawskiej wsi (okolice Inowrocławia i Pakości). Przy okazji postaram się opowiedzieć, jak to było dawniej. Nasze tradycyjne jadło bożonarodzeniowe pewnie nie różniło się tak bardzo od innych regionów Wielkopolski.
Kiedyś, podobnie jak dzisiaj, podczas kolacji wigilijnej istniała określona liczba podawanych potraw. W niektórych domach przygotowywano ich 12, tłumacząc to ilością apostołów, którzy zasiadali do Ostatniej Wieczerzy. U innych bywała nieparzysta liczba dań. Na wsi przestrzegano jednak zasady, aby na wigilijnym stole znalazły się potrawy przyrządzone z produktów, które „urodziły się” w gospodarstwie w danym roku. Miało to zapewnić pomyślność i obfitość przyszłych zbiorów. W czasie kolacji należało zjeść choć po łyżce każdej potrawy, „kto ilu potraw wigilijnych jeść nie będzie, tyle go radości w roku następnym ominie”.
Wigilijna wieczerza z przełomu XIX i XX wieku składała się z takich dań, jak jagły (kasza jaglana), groch, fasola (w gwarze kujawskiej szablok), kapusta kiszona z grochem lub fasolą, zupa z suszonych owoców lub zupa grzybowa czy barszcz na kwasie buraczanym, grzyby (zwane betkami) suszone, ugotowane, obtoczone w mące i usmażone na oleju, śledzie, kluski z makiem, ciasto drożdżowe, jabłka, orzechy. Natomiast napoje alkoholowe, głównie wino własnej produkcji, rzadziej wódka, spożywane były do posiłków dopiero w pierwszym i drugim dniu świąt. Podczas wieczerzy wigilijnej tylko nieliczni pili alkohol. Pojawiła się kawa naturalna i zbożowa oraz herbata.
W okresie międzywojennym, do powyższych dań doszły śledzie w śmietanie lub marynowane. W tym czasie zaczęły wychodzić z tradycji jagły, a ich miejsce zajął ryż. Podawano go z suszonymi śliwkami, cynamonem, nawet rodzynkami, u niektórych polany masłem. W wielu domach coraz popularniejsze było pieczenie strucli z makiem, pierniczków i ciasteczek na amoniaku.
Ciekawostką jest fakt, że w żadnym z powyższych okresów na wigilijny stół nie były podawane ziemniaki., tak popularne w codziennym jadłospisie. Istniał nawet zakaz spożywania ich podczas wigilijnej kolacji. Powszechnie wierzono, że zjedzenie ich w tym dniu grozi powstaniem wrzodów na całym ciele.
Potrawy szykowane były już na kilka dni przed świętami. Wcześniejsze ich przygotowanie wynikało ze zwyczaju, który zabraniał podczas świat wykonywania różnego rodzaju prac, nawet gotowania. Dlatego też dużo wcześniej bito świnie, robiono wędliny, pieczono mięsa, gotowano bigos, pieczono ciasta. W pierwszy dzień Bożego Narodzenia, jedzono tzw. odgrzewki, czyli to, co zostało z wieczerzy wigilijnej oraz przygotowane wcześniej wędliny i mięsa. Dopiero w drugi dzień świąt gotowano świeży obiad, składający się z jednej z lepszych zup: rosołu z kury z domowym makaronem lub czerniny z kluskami z ziemniaków. Jakby kto nie wiedział: czernina, to zupa przyrządzona na bazie krwi z kaczki, tradycyjne kujawskie danie – bardzo smaczne.
Na stole wigilijnym moich babć obowiązkowo pojawiała się zupa z suszu owocowego oraz groch z kapustą, śledzie marynowane i inne ryby pod najróżniejszymi postaciami. Ja również kontynuuję tę tradycję - no, może oprócz grochu z kapustą…

Witaj Romualdzie,

podaję link, gdzie jest sporo ciekawostek dotyczących Wielkopolski, także tradycyjnych potraw:
http://ninowemysli.pl.tl/

Jeśli chodzi o sabatnik - jest to nazwa piekarnika inaczej. W piecach chlebowych w sabatniku pieczono chleb, a także ciasta i suszono owoce i grzyby. Nie znalazłam nigdzie źródła pochodzenia tej nazwy, ale pamiętam opowieści mej babki o pieczeniu chleba, które odbywało się w soboty, stąd być może ta nazwa.

A potrawy bożonarodzeniowe typowe w Wielkopolsce? Tak jak Lila napisała pięknie - podobne do tych z Kujaw.
W moim domu rodzinnym mówiono, że pod względem potraw Boże Narodzenie to święta cukierników, a więc pieczono makowce, pierniki, placki drożdżowe z kruszonką.
Z potraw tzw. konkretnych - karp w różnej postaci, mięsa pieczone, gęś pieczona z nadziewaną farszem szyjką gęsią, indyk pieczony, rolady zawijane, kapusta z grzybami, fasola z masłem gotowana, sałatki ziemniaczane mięsne, jarzynowe i śledziowe, no i galart - galareta z nóżek wieprzowych. Do mięs ćwikła z chrzanem, grzyby marynowane w occie.

Oczywiście wszystko zależało od zamozności rodziny, ale powiedzonko " zastaw się a postaw się" robiło swoje.

Z gorącymi życzeniami świątecznymi

Danuta

Liliano! Groch z kapustą to specjał nad specjały! Już mam zrobiony i zamrożony

Od kilku lat robię też kapustę z grzybami wg przepisu mojej teściowej, u nas tej potrawy nigdy na wigilii nie było, a u nich na Pałukach z kolei nie robią grochu z kapustą. Śledź co najmniej w dwóch postaciach: w śmietanie i w oleju.
Śledzie w oleju, bardzo pyszne, robię tak:
śledzie wymoczyć, osuszyć, skropić cytryną, posypać pieprzem i słodką papryką, zostawić na 1 h.
Przygotować w tym czasie: cebulę pokrojoną w kostkę sparzyć na sitku (włożyć pokrojoną cebulę na sitko i przelać gotującą wodą, będzie delikatniejsza), ogórek konserwowy pokroić w półkrążki, grzyby z octu pokroić.
Układać w naczyniu warstwami: cebula, ogórek, grzybek, śledź i ponownie aż do wyczerpania produktów.
Na koniec zalać oliwą z oliwek, a jak oliwa osiądzie zalać zalewą pozostałą w słoiku po grzybkach. Polecam!

menka napisał(a): a u nich na Pałukach z kolei nie robią grochu z kapustą.

no bo na Pałukach zamiast kapusty z grochem jest kapusta z fasolą - danie czysto pałuckie.
Pozdrawiam.
Daniel
------------------
Kcynia, Sipiory, Smogulec

Witam !
Z sugestii forumowiczów może wynikać wniosek,że sabatnik ma związek z sobotą,ponieważ przeważnie w tym dniu pieczono chleb.Wg. mnie mogło to być uzasadnione cyklem odnowy zakwasu ,na którym taki chleb był pieczony,oraz faktem,że w niedzielę można było jadać świeży chleb.,a musiało go starczyć na cały tydzień.Co do gzika,to po wskazaniu .zródeł przez Asię,uważam , że etymologia tego słowa może pochodzić od owadów/gzy,gziki/ ,a może od fizjologii ?
Potrawy na które to wskazały Lila,Danusia,Marzena winny koniecznie znależć się na naszych stołach.Przy okazji dziekuję za przypomnienie i ostrzeżenie/ w wigilię nie jedz ziemniaków ,bo dostaniesz wrzodów /,za-słowo -szable=fasola /. W przepisie na barszcz czerwony ze strony genealogicznej Lili, trudno zmieścić 112 jabłek w pół litrze wody.Te 112 jabłek to tak na oko 15 kg.Oczywiście chodzi tu o 1/2 kg jabłek.To nie żadna złośliwość,tylko dowód,że uważnie czyta się przepisy i teksty.

Pozdrawiam serdecznie
Romuald Wiencek

Witaj Romualdzie.

Bardzo jestem Ci wdzięczna za zwrócenie mi uwagi: masz rację, chodzi o 1/2 kg jabłek.
Nie ma mowy o żadnej złośliwości.
Polecam mój kujawski barszczyk wigilijny - jest bardzo dobry.
Marzenko, zdradzisz swój przepis na kapustę z grochem?

Pewnie

wg przepisu mojej mamy: groch (60 dag), kapusta kiszona (80 dag), proporcje wg uznania, może być np. kilo kapusty i pół kilo grochu, w tym roku na 1,5 kg kapusty wzięłam 80 dag grochu. Groch biorę łuskany (jeśli weźniesz niełuskany, to trzeba go namoczyć i najlepiej po ugotowaniu przetrzeć pałką od ciasta przez durszlak, by łusek nie było w potrawie), cebula 1-2 szt, olej, sól i pieprz;
Kapustę przepłukać w zimnej wodzie, odcisnąć wodę, pokroić i ugotować dodając usmażoną na oleju cebulę.
Groch łuskany przepłukać i ugotować osobno.
Połączyć groch z kapustą, doprawić solą i pieprzem.
Smacznego!
Moja sąsiadka nie przepłukuje kapusty tylko odlewa w trakcie gotowania kwaśną wodą, na której gotuje tzw. kwas (zupę na kwasie z kiszonej kapusty zwaną też barszczem białym)

Witam !
Przepis ,z uwagi na jego prostotę ,wypróbowałem - cała rodzina była zadowolona.Widzę dalsze zastosowania np. do golonki,ale to dopiero w karnawale...

Pozdrawiam i dziekuję

Romuald Wiencek

Kapusta zasmażana - też prosty przepis (do golonki akurat):
Kapustę kiszoną pokroić, ugotować z przyprawami (listek laurowy, ziele angielskie, pieprz, ewentualnie sól) i sparzonymi suszonymi grzybkami.
Na patelni roztopić smalec, dodać mąkę i zrobić zasmażkę.
Dodać do kapusty i podgotować.
(kapustę można przepłukać lekko w zimnej wodzie, ale do golonki najlepsza jest kwaśna, nie płukana)

Witam,

zbliżają się święta i chciałabym uraczyć rodzinę mojego męża kluskami z makiem, które zawsze robiła moja nieżyjąca od wielu lat mama. Niestety nie mam już w rodzinie osoby, którą mogłabym zapytać o przepis. W internecie znalazłam bardzo dużo trochę różniących się od siebie przepisów i zastanawiam się, który z nich jest typowy dla Wielkopolski?
Wiem, że nie jest to trudna potrawa, ale chciałabym ją przyrządzić prawidłowo, po wielkopolsku

Czy ktoś może mi podpowiedzieć jak brzmi ten „właściwy“ przepis?

Przy okazji zapytam jeszcze, czy ktoś może polecić książkę z przepisami z Wielkopolski?

Wiem, że temat ten ma mało wspólnego z genealogią, ale widzę, że nie tylko ja interesuję się przepisami na potrawy wielkopolskie

Pozdrawiam,
Magda

magandbet napisał(a):Witam,

zbliżają się święta i chciałabym uraczyć rodzinę mojego męża kluskami z makiem, które zawsze robiła moja nieżyjąca od wielu lat mama. Niestety nie mam już w rodzinie osoby, którą mogłabym zapytać o przepis. W internecie znalazłam bardzo dużo trochę różniących się od siebie przepisów i zastanawiam się, który z nich jest typowy dla Wielkopolski?
Wiem, że nie jest to trudna potrawa, ale chciałabym ją przyrządzić prawidłowo, po wielkopolsku
Czy ktoś może mi podpowiedzieć jak brzmi ten „właściwy“ przepis?

Przy okazji zapytam jeszcze, czy ktoś może polecić książkę z przepisami z Wielkopolski?

Wiem, że temat ten ma mało wspólnego z genealogią, ale widzę, że nie tylko ja interesuję się przepisami na potrawy wielkopolskie
Pozdrawiam,
Magda

Co do klusek z makiem...
W mojej rodzinie wywodzącej sie z okolic Miejskiej Górki zamiast klusek stosuje sie czerstwe bułki.
Mak należy po trzykrotnym zmieleniu przygotować jak do makowca (mak prażyć z dodatkiem cukru, tłuszczu i rodzynek - na 1 kg maku szklanka cukru, 1/2 kostki np Kasi i 2 paczki rodzynek) - na koniec dodać ubite na pianę białka z jajek , z których żółtka wykorzystaliśmy do ciasta na makowiec .
Szklanke takiej masy rozpuścić w przegotowanym 1 litrze mleka , dodac troche wody oraz dodatkowo osłodzić do smaku według uznania.
Po zagotowaniu wlac zawartość do miski gdzie wcześniej poskubaliśmy bułki i wymieszać.
Wg mnie palce lizać.
Jemy to corocznie a ja od przeszło 50 lat

Magdo
Kiedyś, do miękkości ugotowany mak trzeba było kręcić dwa razy przez maszynkę.
Teraz można prościej, szybko:
Do zakupionej w puszkach masy makowej dodać rodzynki (wcześniej namoczone) + pokrojone drobno sliwki suszone + miód prawdziwy.
Proporcje wg uznania, bardziej lub mniej słodko.
Makaron własnej roboty pokroić na cienkie pasemka długości do 4 cm, ugotować w lekko posolonej wodzie i wymieszać z przygotowaną wcześniej masą.
U nas kluski z makiem nazywano "makiełki".

Pozdrawiam
Piotr

U mnie robiło się od zawsze makiełki - czyli mak z bakaliami z bułką bez klusek.
Mak dzień wcześniej się parzy, zostawia namoczony na noc. W wigilię należy mak odcedzić, dołożyć do smaku kilka łyżeczek cukru i razem z tym cukrem trzykrotnie przepuścić przez maszynkę do mięsa (obecnie używam elektrycznej maszynki z sitkiem z najmniejszymi otworami, ale długo mieliło się mak ręczną maszynką). Mak po zmieleniu powinien być prawie biały. Do masy makowej dokładam odciśniętą bułkę (niekoniecznie czerstwą) wcześniej namoczoną w mleku, dorzucam namoczonych wcześniej rodzynek, potłuczone orzechy włoskie i laskowe. ewentualnie dosładzam do smaku (wszystko zależy jak słodkie są rodzynki). Przekładam w misę, dekoruję orzechami i na stół. Bakalii ma być dużo ! Do zjedzenia w wigilię, jeśli coś zostanie to do lodówki i szybko wyjeść następnego dnia, bo kwaśnieje i mak robi się gorzki (kwaśnieje mleko z bułki).
U nas zawsze jadało się takie makiełki, wiem, że w innych domach z kluskami, czyli makaronem ręcznie robionym, zdaje się że najczęściej z łazankami.
Trochę wielkopolskich przepisów jest tutaj: http://www.poznan.pl/kuchnia_wielkopolska/

U mnie w domu makiełki oznaczały zawsze łazanki domowej roboty z makiem na słodko, podawane na sam koniec wieczerzy, już nawet po kompocie z owocowego suszu.

Według mojej wiedzy łazanki to ciasto jak na makaron (czyli makaron) tyle że krojony w kwadraty, raczej może romby, tak 1,5x1,5 cm. Łazanki były zarówno w zupie rybnej (nie pamiętam barszczu na Wigilię) jak i makiełkach.

Wersja Piotra jest dość umiarkowana, u mnie mak kręciło się nie dwa a trzy razy przez maszynkę! Przypomnę, że kiedyś nie było maszynek elektrycznych, kręcenie korbką pamiętam do dzisiaj...
Ten sam mak z bakalimi dawało się do makowców jak i do makiełek.

Wiele więcej nie jestem w stanie napisać - moje smaki to, od zawsze chyba, kwaśne a nie słodkie :-(

magandbet napisał(a):Wiem, że temat ten ma mało wspólnego z genealogią

Magdo, moim zdaniem bardzo się mylisz - moim zdaniem ma bardzo dużo wspólnego :-)

piko napisał(a):Do zakupionej w puszkach masy makowej

Magdo u mnie od zawsze makiełki to bułka namoczona w posłodzonym mleku i wymieszana z masą makową ta samą, która wczesniej szła do makowca. Jeżeli chcesz przepis ma masę napisz na priv:)

pozdrawiam:)

TomekD napisał(a):Magdo, moim zdaniem bardzo się mylisz - moim zdaniem ma bardzo dużo wspólnego

Zdecydowanie ma!
Przyszedł mi do głowy pomysł, aby w przyszłym roku zrobić Kalendarz Genealoga z przepisami naszych przodków plus zdjęcie specjału lub kogoś, kto tę potrawę robił

Olga T. napisał(a):U mnie robiło się od zawsze makiełki - czyli mak z bakaliami z bułką bez klusek.
/

U mnie dokładnie tak samo jak podała Ola. To był przepis Taty i Cioci-obojga z Poznania. Ponoć tak podawała ich rodzina jeszcze w latach 20-30. Nie znam nikogo w Pabianicach kto w taki sposób podaje makiełki-tutaj jest z kluskami i to zarówno z łazankami jak długą krajanką.

Też myślę, że kulinaria, szczególnie te tradycyjne mają wiele wspólnego z genealogią. ba...czasem mogą być śladem pochodzenia rodzin... Szczególnie, jeśli w rodzinie utrzymuje się tradycję. U mnie potrawą, która zanikła, a o której mam tylko przekaz ustny, że kiedyś "się jadało" na Wigilię był karp na słodko, z rodzynkami, zdaje się, że w szarym sosie - czasem wspominał go ojciec. Myślę, że w tym roku będzie okazja, by podpytać dokładniej, co pamiętają moi rodzice. U nas kolacja wigilijna jest odkąd pamiętam dokładnie taka sama, bez specjalnych innowacji: barszcz z uszkami, rybna z łazankami, karp z sosem grzybowym, kompot z suszonych owoców, makiełki.

Kochani,
dziękuję Wam wszystkim za odpowiedzi i Wasze kulinarne relacje.

Asiu, pomysł umieszczenia w kalendarzu przepisów przodków jest rewelacyjny!

Przyznam szczerze, że nie znałam „wersji“ tej potrawy z bułką. Znowu dowiedziałam się czegoś nowego. W moim domu rodzinnym (Września) zawsze był to makaron/łazanki. Natomiast podawane przez Was przepisy na makiełki bardzo przypominają mi tradycyjną śląską potrawę na Boże Narodzenie – makówki.
Najbardziej przemawia do mnie przepis Piotra i Tomka, ale nie omieszkam poprosić o przepis Beatę. Spróbuję czegoś nowego.

Dziękuję jeszcze raz i pozdrawiam,
Magda

A jeszcze przed tym wszystkim jest postne śniadanie. Czy zupa śledziowa (zimna, z gorącym ziemniakiem) jest wielkopolska?
Kalendarz? Koniecznie! Z tęsknoty za naszą gwarą idę gotować rzodkie pyrki. Pozdrawiam Wszystkich z genealogicznej kuchni

Lidka

"Genealogia od kuchni" znalazłaby przewrotną definicję...

lidkaph napisał(a):"Genealogia od kuchni" znalazłaby przewrotną definicję...

To prawda:-)

Asiek napisał(a):Przyszedł mi do głowy pomysł, aby w przyszłym roku zrobić Kalendarz Genealoga z przepisami naszych przodków plus zdjęcie specjału lub kogoś, kto tę potrawę robił

A gdyby jeszcze napisano gwarą poznańską

-te przepisy podane przez mego Tatę gwarą były rewelacyjne...szkoda, że nie spisałam
Jajecznica za skwarkami...mniam!
Żelazne kluski i zupa z bani....

Rodzinne potrawy i smaki znikają łatwiej niż metryki, dla mnie (i nie tylko jak widzę

) są też częścią naszej rodzinnej historii wartej ocalenia.

Ja połapałem się zbyt późno że nie wystarczy sam przepis na kartce.
Do dzisiaj nie udało mi się ugotować, na przykład, jedynej w swoim rodzaju zupy ogórkowej mojej Mamy. Kiedyś poprosiłem ją aby mi pokazała jak ją robi - 'Ależ to takie proste!, biorę...' i dalej poszło w tempie błyskawicy. Niby zapamiętałem, ale póki istniał oryginał czyli ideał sam nie próbowałem zrobić - wielki błąd!
Drobiazgu który by decydował że smak byłby taki jak ten zapamiętany - nadal szukam bezskutecznie.

Olga T. napisał(a):U mnie potrawą, która zanikła, a o której mam tylko przekaz ustny, że kiedyś "się jadało" na Wigilię był karp na słodko, z rodzynkami, zdaje się, że w szarym sosie - czasem wspominał go ojciec.

U mnie w domu karp był klasycznie gotowany. Słodki był dopiero sos. Robiony był na bazie beszamelu, rozprowadzany wywarem z ryb (bazy zupy). Potem dodawane były posiekane rodzynki, migdały, orzechy, na koniec był dosładzany karmelem - stąd może ten nie do końca biały (szary?) kolor ?

PS.
Jak widzę w tegorocznej części tego wątku jestem póki co jedynym facetem, czuję się, jak zwykle - dobrze, choć trochę nieswojo

Ostatnio edytowano 14 gru 2010, 19:07 przez TomekD, łącznie edytowano 3 razy

A ja z przyjemnością wspominan smak "ślepych ryb z merdyrdą", przepis w linku

http://kulinarni.info.pl/przepisy/22c59 ... nc484.html

Uwielbiam do dziś kluchy na łachu, czy pyry z gzikiem.

Witam wszystkich. Przepraszam, że się wtrącam, bo z Wielkopolską nie mam nic wspólnego, poza miłością do gzika, ale temat mnie zainteresował podwójnie. Raz sabatnik, w Galicji, skąd pochodzę, nazywa się to szabaśnik i jako, że w okolicy mieszkało przed wojną bardzo dużo Żydów, podejrzewam, że pochodzi to od szabasu. Dwa kuchnia wielkopolska. Podany przez Bogdan54 adres strony zawiera pewną, niewielką co prawda, liczbę przepisów dodanych przez rodowitego wielkopolanina. W razie zainteresowania proszę o kontakt.
Pozdrawiam Artur.

TomekD napisał(a):Ja połapałem się zbyt późno że nie wystarczy sam przepis na kartce.

Moja Babcia pozostawiła zeszyt z zapiskami co lepszych przepisów. Jakie to szczęście, że od najmłodszych lat asystowałam Babci w kuchni bo skąd teraz bym wiedziała ile to jest : "garść mąki" czy "pół funta" cukru albo "trochę" soli" :?:

pozdrawiam:)

A czy ktoś z Was spotkał się z tą książką reklamowaną w Wielkopolaninie z 03.12.1884? Same smaczne przepisy. Chętnie bym ją poczytała.

O zgliwiałym serze smażonym to spróbowałam wysmażyć cały felieton
http://dobreinfo.com.pl/post/Czy-prabab ... c582a.aspx

Jeszcze nawiązując do tradycji. Mój Ojciec świetnie gotował, wydawało mi się zawsze, że według zasad wielkopolskich. Na wieczerze wigilijną przygotował zupę krem z selerów, pyszną zresztą. Dopiero, gdy zaczęłam interesować się genealogią i podpytywać moich kuzynów, jaka zupa u nich gości tego dnia, okazało się, że rybna albo barszczyk a o selerowej nikt nie słyszał. A dla mnie, brata, jego dzieci ta zupa selerowa na Wigilię chyba pozostanie jako specjalność wielkopolska.

Pozdrawiam
Ewa

PS. jak się wstawia obrazki bezpośrednio w tekst?

BeciaQ napisał(a):
TomekD napisał(a):Ja połapałem się zbyt późno że nie wystarczy sam przepis na kartce.

Moja Babcia pozostawiła zeszyt z zapiskami co lepszych przepisów. Jakie to szczęście, że od najmłodszych lat asystowałam Babci w kuchni bo skąd teraz bym wiedziała ile to jest : "garść mąki" czy "pół funta" cukru albo "trochę" soli"
pozdrawiam:)

Tomku, jeżeli mama miała siostry, to jest szansa, że i one gotują według tego samego przepisu, którego nauczyły się od Twojej babci. Warto popytać w rodzinie:-)

Ja natomiast ciesze się, że mam chociaż przepisy na kartce, jestem bowiem szczęśliwą posiadaczką zeszyciku/notesu z przepisami na ciasta, które moja mama spisała na moją prośbę. Sama nie wiem, co mną wtedy kierowało, bo byłam w wieku, w którym gotowanie nie jest raczej interesujące. Dziś cieszę się, że mam ten zeszycik i strzegę go jak oka w głowie

Mankamentem jest tylko fakt, ze notesik był od samego początku kiepskiej jakości i teraz wypadają z niego kolejno kartki. Spisałam więc wszystkie przepisy do innego zeszytu, a oryginał przechowuję w pudełku:)
Pozdrawiam,
Magda

Kolaczek54 napisał(a):O zgliwiałym serze smażonym

Poezja

szczególnie w wykonaniu mojego Taty

Oczywiście z kminkiem. Tylko pozwolę sobie nadmienić, że serek do zgliwienia należy przykryć szczelnie gazą. Tak, by "mógł" oddychać, ale jednocześnie był niedostępny dla much.
U mnie tata zwykle zlewał ser do głębokiego talerza, a potem jak zastygł, zwykle można było kroić go plastry, czasem jednak się zdarzało, że był bardziej "płynny".

Dwóch potraw, które mistrzowsko robił mój Tata nie jestem w stanie odtworzyć. Jest to właśnie ser zgliwiały smażony i szneki z glancem. Te ostatnie to była istna rewelacja.
Co do sera dla mnie najlepszy był taki jeszcze ciepły i lejący się na chlebek z masłem. Powinien być takiej konsystencji, aby po wybraniu z miseczki sam się spoziomował. Oczywiście zawsze z kminkiem.
A może będzie trzeba kiedyś zrobić spotkanie z potrawami naszych przodków przez nas przyrządzonymi?

Ewa

Kolaczek54 napisał(a):O zgliwiałym serze smażonym to spróbowałam wysmażyć cały felieton
http://dobreinfo.com.pl/post/Czy-prabab ... c582a.aspx

Ewo,
Czyta sie doskonale.
Może się mylę, jak ktoś wie co znaczy 'zgliwiały' to pewnikiem będzie nasz człowiek - nie-pyry mają tutaj pod górkę :-)

Sam nigdy nie próbowałem zrobić, choć o tym myślałem. To będzie trochę bardziej skomplikowane, dzisiaj każde prawie mleko jest typu UHT - takie wyzwania i rarytasy zostawię sobie chyba na póżniej...

Przynajmniej w okolicach Poznania można kupić ser smażony ze SM Nowy Tomyśl. Jest pakowany w kubeczki w kolorze biało-pomarańczowym. Są dwie wersje - z kminkiem i bez, ta pierwsza jest mi bardziej bliska, zdecydowanie ciekawsza. Podobnie jak ser smażony który był robiony u mnie w domu ten bywa też nierówny, raz lepszy raz gorszy wydaje się to sugerować że nie do końca jego produkcja jest oparta na czystej chemii.
Bardziej wyrównany, poprawny, ale też raczej mniej ciekawy jest ser smażony 'na wagę' do kupienia w m.in. delikatesach 'Piotr i Paweł'. Producenta nie pomnę.

Kolaczek54 napisał(a):PS. jak się wstawia obrazki bezpośrednio w tekst?

Obrazek w tekst wstawił się tak jak powinien - jest OK!

magandbet napisał(a):jeżeli mama miała siostry, to jest szansa, że i one gotują według tego samego przepisu, którego nauczyły się od Twojej babci. Warto popytać w rodzinie:-)

Magdo,
Masz rację, tak jest. Szczęśliwie mam taką możliwość. Pytam.

Ostatnio edytowano 14 gru 2010, 23:55 przez TomekD, łącznie edytowano 1 raz

TomekD napisał(a):Olgo

Artykuł jest Ewy, nie mój niestety

Ewo, nie mam niestety tej książki, ale mam książkę wydaną w Poznaniu, nakładem Księgarni Katolickiej w 1901 r. pt. ”Makarego 730 obiadów wielkich, średnich i małych, mięsnych i postnych z opisem śniadań i wieczerzy tudzież spiżarni, sklepu i kuchni dla chorych, pieczenia ciast, robienia konfitur itd.”

Wg Makarego:
Wilia Bożego Narodzenia
Potrawy na wybór
1. Zupa migdałowa
Polska herbata czyli polewka z wina
Sago na winie
Zupa czekoladowa z winem
2. Paszteciki z grzybków
Paszteciki serdelowe (czy ktoś wie co to za ryba ta serdela)
3. Sos żółty do szczupaków z kluseczkami
4. Szczupaki z szafranowym sosem
Szczupak z sosem pieczarkowym
5. Mejszpajz ryżowy z jabłkami
Saski mejszpajz biszkoptowy lub jabłeczny
Legumina z jabłek w cieście kruchem
Legumina piankowa z konfiturami
Sosy mejszpajzowe
6. Karp lub leszcz w czerwonym winie
7. Szczupak smażony
Liny z kapustą
8. Budyń z sago
Budyń migdałowy
9. Krem waniliowy
Krem ponczowy
10. Mak z bułką lub kluseczkami
Rurki cynamonowe z bitą śmietaną
11. Owoce suszone.
12. Wety

Lektura wyborna, ale czy potrawy wielkopolskie - nie wiem? Babka (bo to Jej książka) była po mieczu Wielkopolanką, po kądzieli Bamberką.
Pozdrawiam
Janka

Olga T. napisał(a):
TomekD napisał(a):Olgo

Artykuł jest Ewy, nie mój niestety

Faktycznie, pogubiłem się w cytowaniu - już poprawione :oops:

Ktos wspomnial sos szary, nazywany takze sos polski szary lub u nas w domu nazywany sosem zydowskim. Byl on na slodko-kwasno, z rodzynkami, migdalami, piernikiem, winem itd., paluszki lizac. Jesli ktos chcialby przepis moge poslac na maila.
Podawalo sie ten sos do karpia gotowanego podzielonego na dzwonki, plus lazanki i kapusta.
Pamietam zapach gotowania Wigillii wtedy, dawno, ten zapach siedzi mi w glowie

mam nadzieje do konca zycia.
Tutaj przez ostatnie 16 lat jestesmy zapraszani na Wigilie do przyjaciol z Mazur i potrawy na stole wigilijnym sa wogole, absolutnie inne niz u nas w Wielkopolsce, jedynie co jest wspolne to kapusta, ktora ja przygotowuje.
Narobiliscie mi apetytu :wink:

i zrobie w tym roku karpia, lazanki i sos zydowski.

Jesli chodzi o pomysl z kalendarzem i przepisami naszych przodkow to b.dobry pomysl a moze zebrac by wiecej przepisow i wydac ksiazeczke ?

jankakrol napisał(a):Paszteciki serdelowe (czy ktoś wie co to za ryba ta serdela)

Sardela (Engraulis mordax) jest małą, ościstą rybą (osiągającą długość do 20-25 cm) blisko spokrewnioną ze śledziem, sardynką.

Ryba ta ma krótki łeb, duże oczy, grzbiet koloru srebrnego lub zielonkawego.

Janko! przepisy fantastyczne, dzięki

Pozdrawiam

Ewa

jankakrol napisał(a):Paszteciki serdelowe (czy ktoś wie co to za ryba ta serdela)

Sardela (Engraulis mordax) jest małą, ościstą rybą (osiągającą długość do 20-25 cm) blisko spokrewnioną ze śledziem, sardynką.

Ryba ta ma krótki łeb, duże oczy, grzbiet koloru srebrnego lub zielonkawego.

Janko! przepisy fantastyczne, dzięki

Pozdrawiam

Ewa

jankakrol napisał(a): ym
5. Mejszpajz ryżowy z jabłkami
Saski mejszpajz biszkoptowy lub jabłeczny
Legumina z jabłek w cieście kruchem
Legumina piankowa z konfiturami
Sosy mejszpajzowe

To właściwie melszpajz-taka legumina z mleka, jaj i mąki. Może być słodka,z wanilią i bardzo płynna(konsystencji śmietany)-to wtedy traktowana jest jak sos np.do polania całych gruszek w occie.Można też zamiast mąki pszennej użyć mączki ryżowej albo kukurydzianej.Podstawa-mleko i jaja. Pyszne....i tuczące.
Odmianą jest prędka,codzienna zupka -melka-taki kremik na ciepło na śniadanko, a do tego rogaliki z masłem.

Legumina z ryżu z jabłkami
Ugotować na sypko ryż na mleku z masłem, wymieszać z żółtkami utartymi z cukrem,dodać ubite na pianę białka, można dodać cukier waniliowy. Kilka kwaskowych jabłek obrać, pokroić w plasterki lub zetrzeć na tarce jarzynowej, posypać grubo cukrem i cynamonem,odstawić na parę minut lekko ubite: w wysmarowanym margaryną naczyniu żaroodpornym kłaść warstwami ryż i jabłka i wstawić w piekarnik.-to przepis mego Taty

Narobiliście mi apetytu,więc zajrzałam do zeszytu z przepisami mojej babci sprzed 1920r.
Znalazłam kotlety z kartofli,zupę czekoladową i kalteszal,a także piwną i polewkę z wina.
Niestety,nie znalazłam przepisu na zupę "szare jaje",której smak pamiętam,ale nie umiem ugotować.Może ktoś zna ten przepis?
Pozdrawiam Barbara

Za „Kuchnią wielkopolską” wydanie 1992 r.

4 jaja, 2 łyżki cukru, 2 łyżki masła, 1 łyżka maki, sól, pieprz, kwasek cytrynowy.

Cukier upalić w rondlu na karmel i zalać gorącą wodą. Rozmieszać i gotować. Jaja umyć i wbić na gotującą się wodę z karmelem. Z kolei dodać rozprowadzoną w małej ilości wody mąkę. Jeszcze chwilę pogotować, odstawić i dodać przyprawy, tak aby zupa miała smak słodko-kwaskowaty.
Podawać z kluseczkami lub łazankami.

Smacznego!
Janka

Podam bardzo prosty sposob na Miodowke, ktora moze sie przyda na Swieta i Nowy Rok czy w Karnawale.
Do butelek wlac jedna czesc miodu, jedna czesc przegotowanej wody i jedna czesc spirytusu. Odstawic i od czasu do czasu wstrzasnac. Im dluzej stoi tym lepsza.
Wracajac do Swiat Bozego Narodzenia to byl okres kiedy tylko ten jeden, jedyny raz w roku moj wuj i Ojciec Chrzestny tarl chrzan, /jakies kilka dni przed Wigilia/, bylo tego sporo do tarcia i lzy laly sie

wujkowi z oczu ale chrzan Jego produkcji byl wspanialy :!:

Biala kielbasa byla wlasnej roboty, Babcia umiala wszystko, i do tego ten chrzan, ostry jak diabli ale jaki dobry, paluszki lizac, to byl przeboj na Sylwestrowym stole.

Janka,dziękuję za przepis na zupę "szare jaje".Pamiętałam,że ma w niej udział cukier palony.Teraz wiem wszystko...no...o tym przepisie.Pozdrawiam.Barbara

specjały -piec chlebowy-sabatnik

specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik

Re: specjały -piec chlebowy-sabatnik