Republika Świętno

Witam.
Obiecałem Jurkowi ciekawą historię wsi Świętno z 1919 roku.Napewno zainteresuje ta historia także Was.Przeczytajcie więc o lilipuciej republice która trwała 218 dni.

Republika Świętno
Świętno to wieś położona w województwie wielkopolskim w powiecie wolsztyńskim, na skraju przylega do województwa lubuskiego.Ma wieś ta ciekawą historię z roku 1919. Ludność tej wsi w tym okresie była mieszana,częściowo polska,w większości jednak niemiecka.Liczyła około 1000 osób.Docierały do wioski odgłosy niepokojów zarówno z odległej Rosji jak i z rdzennych terenów niemieckich.Miejscowy duchowny ewangielicki Hegemann zwołał wszystkich mieszkańców w dniu 1 grudnia 1918 roku na zebranie wiejskie.Zebranie wiejskie powołało miejscową radę zarządzającą. Pod koniec grudnia doszło do wybuchu powstania wielkopolskiego. Pastor Hegemann chciał zarówno zapobiec wchłonięciu Świętna do powstającej Polski jak i oddania wsi w ręce tworzących się rad robotniczych i żołnierskich,bał się aby nie doszło z ich strony do przewrotu.Gdy na początku stycznia powstańcy wielkopolscy zajęli Wolsztyn, pastor Hegemann udał się do Głogowa, aby stamtąd otrzymać posiłki wojskowe mogące stawić opór powstańcom. W garnizonie głogowskim i radzie miejskiej nie uzyskał pomocy,usłyszał jedynie pouczenie o prawie do samostanowieniu mieszkańców.
W tej sytuacji pastor Henemann powrócił do Świętna i doprowadził do proklamowania przez lokalną radę Republiki Świętno.Nastąpiło to w dniu 6 stycznia 1919 roku.Było to najmniejsze międzynarodowo uznane państwo świata.Granica od strony polskiej przebiegała w lesie za Środkowym Kanałem Obry. Republika miała swój własny “parlament” i “siły zbrojne” ( 120 zdolnych do walki ludzi wyposażonych w broń pozostałą po walkach w I wojnie światowej).Emil Hegemann ogłosił się premierem tej lilipuciej republiki,był jednoczaśnie ministrem spraw zagranicznych. Natomiast tekę ministra spraw wewnętrznych objął sołtys Drescher,ministrem wojny został mianowany leśniczy Teske. Uprawiano ożywiony “międzynarodowy handel” zarówno z Polską jak i z Niemcami.Wizy wjazdowe wydawało miejscowe biuro parafialne.
Zniesiono obowiązkowe dostawy i inne świadczenia wojenne.Republika pozostawała państwem neutralnym choć przeważały wpływy sąsiada z zachodu.Zarówno Niemcy jak i Polacy zainteresowani byli przyłączeniem tego terytorium do własnego państwa. 10 sierpnia 1919 po 218 dniach trwania republiki miejscowy “parlament” w obawie przed wkroczeniem powstańców wielkopolskich do wioski zdecydował o zakończeniu samodzielnego bytu Republiki Świętno i włączeniu jej w granice państwa niemieckiego.Natychmiast po tej decyzji Niemcy ustanowili w Świętnie silne posterunki Grenzschutzu

Jacku, dziękuję za pamięć i przygotowany materiał.
To bardzo interesująca historia, tym bardziej, że w tej miejscowości mieszkali (znacznie wcześniej niż proklamowano republikę) krewni moich australijskich, olęderskich przyjaciół. Wybierzemy się tam w przyszłosci.
Poza tym, szukając po naszej rozmowie wiadomosci o republice , zupełnie przypadkowo trafiłem na informacje historyczne o sasiednim Kębłowie.
Na pierwszym miejscu, wsród mieszkańców Kębłowa przystępujących do Powstania Wielkopolskiego wymieniony jest Jan Wita. W czasie okupacji hitlerowskiej został aresztowany i rozstrzelany w Małej Górce 22.05.1941 r. Niestety, z powodu braku czasu, nie dotarliśmy na miejsce egzekucji w czasie naszej sobotniej wycieczki. Znajdziesz o nim wzmiankę w przygotowanym materiale historycznym.
Kim był Jan Wita? Na tablicy pamiątkowej, o ile pamiętam, widnieje zapis - właściciel majątku lub ziemianin - Kębłowo. Sprawdzę to później.
Czy można się czegoś dowiedzieć o tym człowieku? Czy żyją tam jego potomkowie?

Osobom zainteresowanym tą historią polecam wspomnienia pani Izabeli Dudek, córki Wincentego Domagały, rozstrzelanego w Małej Górce. Pani Iza, jako 12 letnie dziecko, była świadkiem tej okrutnej zbrodni.
Znajdziecie je tutaj: http://www.nekla.pl/informator/historia_wspomnienia.php

Jerzy