Zwyczaje związane ze świętem Trzech Króli

[TomekD]

W poszukiwaniach niekiedy mylimy się w interpretacji wydarzeń bo zmieniają się wraz z upływem lat zwyczaje, a odruchowo próbujemy je odnosić do tych nam współczesnych.
Jako ciekawostka to co zdziwiło mnie dwa dni temu i próby poszukiwań źródła tej zmiany.

Na drzwiach ujrzałem napis kredą 'C+M+B 2015'.
Od zawsze byłem pewien że powinno to być 'K+M+B 2015' !?
W pierwszej chwili, genealogicznie, pomyślałem że Kacper został zapisany jako Casparus.
Jak się okazało jest to bardziej skomplikowane...

Próbując doszukać się źródeł zmiany odnalazłem:
http://web.archive.org/web/201301161149 ... oleda.html

Niestety zanika już zwyczaj umieszczania na drzwiach domu symboli: C+M+B. Co oznaczają litery: C+M+B? Św. Augustyn odczytuje w tych znakach chrześcijańską myśl: "Christus Multorum Benefactor", czyli: "Chrystus dla wielu jest dobroczyńcą". Starochrześcijańskie tłumaczenie, zbliżone do myśli św. Augustyna, jest złączone z treścią modlitw kolędowych: "Christus Mansionem Benedicat" -"Niech Chrystus błogosławi temu mieszkaniu".

Tutaj coś o czym nie miałem pojęcia (zakładając że to potwierdzona interpretacja):
http://web.archive.org/web/201101091621 ... h-cmb.html

Epifania związana była z trzema wydarzeniami: chrztem - po łacinie +Baptesimus+, weselem w Kanie Galilejskiej - +Matrimonium+ i z pokłonem mędrców - co oddano wyrazem +Cogito+ - poznaję - wyjaśnia teolog. Identyczne litery: C, M i B rozpoczynały również inne wyrażenia: +Christus Multorum Benefactor+ - Chrystus wielu (osobom) dobroczyńcą oraz +Christus Mansionem Benedicat+ - Chrystus mieszkania błogosławi".
Ks. Nowak wyjaśnia, że ok. IX wieku wzięto inicjały powracające w tych trzech wyrażeniach i utworzono od nich imiona trzech królów: Casper (Kacper), Melchior i Baltazar. Te same inicjały do dzisiaj wierni piszą kredą w święto Epifanii na drzwiach swoich mieszkań, chociaż wiele osób łączy ten skrót jedynie z imionami mędrców.

Obrzęd poświęcenia złota kadzidła i mirry oraz kredy w Uroczystość Objawienia:
Wersja przedsoborowa:
http://web.archive.org/web/201502211549 ... wienia.htm

Pobło(+)gosław, Panie Boże, tę stworzoną przez Ciebie kredę, aby była zbawienna dla rodzaju ludzkiego, i udziel przez wezwanie Twego Świętego Imienia, aby ci, którzy ją zabiorą lub napiszą na drzwiach swoich domów imiona Twoich świętych: Kacpra, Melchiora i Baltazara, przez ich wstawiennictwo i zasługi otrzymali zdrowie ciała i opiekę dla duszy.

Wersja posoborowa:
http://web.archive.org/web/201504061936 ... panskiego/

Racz pobło(+)gosławić tę kredę dla oznaczenia drzwi naszych mieszkań, w których przyjęliśmy światło Twojego Objawienia; spraw, abyśmy stawali się coraz doskonalszą światłością dla świata, a zwłaszcza dla szukających Ciebie.

Te wątki zgrabnie zebrano i porównano tutaj:
http://web.archive.org/web/201504061932 ... b-czy-cmb/


Jak na to spogląda etnografia ?:
http://web.archive.org/web/201404230758 ... l/node/281

Ze świętem Trzech Króli (Epiphania Christi - Objawienie Chrystusa) łączy się szereg uroczystości, zwyczajów i wierzeń ludowych. Uroczystości rozpoczynają się już 5 stycznia od święcenia wody i kredy. [...] Kreda święcona w tym dniu używana jest do zaznaczenia mieszkań podczas kolędy duszpasterskiej, a gdy domowi groził pożar "opisywano" go ze wszystkich stron krzyżykami znaczonymi poświęconą kredą. Kreda, którą "ciągniono kreski" po płocie gospodarstwa, chroniła też od piorunów, niespodziewanych wypadków i chorób.

http://web.archive.org/web/201411060920 ... ycze%C5%84

6 styczeń - Trzech Króli
To chrześcijańskie święto w pełni ukształtowało się dopiero w XII wieku i nie było zbyt głęboko osadzone w naszej tradycji kulturowej. W tym dniu w kościołach święcono jałowiec, mirrę (żywicę z sosny), złoto (złote i srebrne monety lub pierścionki) oraz kredę. Poświęcone przedmioty miały magiczną moc i w takim kontekście się nimi posługiwano. Kredą wypisywano na drzwiach domów, a niekiedy także obór i stajni, inicjały trzech króli wraz z aktualną datą, co miało chronić obejście i dom przed złymi mocami. Praktykowano również zwyczaj określania kredą całego gospodarstwa, co miało również zabezpieczyć je przed dostępem złych mocy.

http://web.archive.org/web/201504061954 ... k/191/2969

Szczególną moc natomiast przypisywano tzw. "siedmiokościołówce" (kredzie święconej przez siedem kolejnych lat). Kreślono nią krzyże na głowach krów, co według wierzeń miało moc leczenia wrzodów, a także chorych wymion krów.

Ostatnio edytowano 07 kwi 2015, 22:15 przez TomekD, łącznie edytowano 1 raz

[Bartek]

Zagadnienie tych trzech domniemanych rozwinięć skrótu C+M+B, jako rzekomo pierwotnych w stosunku do imion trzech Mędrców, jest przedmiotem dyskusji internetowych od kilku lat. Konstrukcje "Christus Mansionem Benedicat" i "Baptesimus - Matrimonium - Cogito" budzą powątpiewania wśród łacinników, sentencji "Christus Multorum Benefactor" dotąd nikt u św. Augustyna nie znalazł (podobnie jak kilkunastu innych jemu przypisywanych).

Zaś stwierdzenie

Niestety zanika już zwyczaj umieszczania na drzwiach domu symboli: C+M+B.

to już brzydka demagogia, zważywszy że w Polsce funkcjonowały tylko tradycje K+M+B i G+M+B ("G" od Gasparus - tak pisał organista zgodnie z potrydenckim rytuałem).

Dopóki nie położę ręki na analizie źródeł, nie uwierzę