Literackim „odzewem” na rugi pruskie jest wiersz Marii Konopnickiej pt.
"Rota" Maria Konopnicka była współorganizatorką protestów przeciw represjom wobec polskich dzieci w szkołach i ustawom wywłaszczeniowym Polaków.
Muzykę do tych przejmujących słów napisał Feliks Nowowiejski.
Pieśń pierwszy raz wykonał chór w dniu 15 lipca 1910 r. podczas uroczystości odsłonięcia pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie, którego fundatorem był Ignacy Paderewski.
Na cokole wyryte były słowa:
„Praojcom na chwałę, braciom na otuchę”.źródło:http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:The_Grunwaldzki_Monument_in_Cracow_2.jpg&filetimestamp=20070101181628
Pomnik został zniszczony podczas II wojny światowej.
Nowy odsłonięto 10 września 2010 r.