Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne GNIAZDO

Może ktoś z Szanownych znajacych niuanse języka niemieckiego wytłumaczy mi dwoistość pisowni tego samego nazwiska w poniższym akcie:
http://szukajwarchiwach.pl/53/1926/0/4/239/skan/img/29JQfmZGY6jBohxLkopfZA

Ojciec zapisany jako Förster a zmarły syn jako Foerster. Czy to tylko 'widzi mi się' urzędnika czy może jakaś reguła ?

_________________
Pozdrawiam, Paweł
poszukuję: Wietrzykowski, Wyzuj, Gibowski, Sławek

Umarłych wieczność dotąd trwa, dokąd pamięcią im się płaci.

Zmiany barwy samogłoski czyli tzw. przegłosy, po niemiecku Umlaut, zapisywano w przeszłości różnie, stąd takie wahania.

"Dwie kropki" wzięły się historycznie z małego "e" nadpisywanego nad samogłoską wyjściową (o, a lub u), zaś małe e w pisowni "gotyckiej" przypominało dwie kreseczki koło siebie, z tych dwóch kreseczek wyewoluował znak dwóch kropek czyli tzw. trema, popularnie zwana umlautem.

Ale trema nie zawsze była dostępna w czcionkach, więc "e" oznaczające przegłos czasem zapisywano jako osobną literę, stąd pisownia Foerster. Do dziś tak się pisze po niemiecku, jeśli ktoś nie dysponuje znakami z umlautem i nie jest to uważane za błąd, tylko za swego rodzaju prowizorkę.

Na skutek tego wiele nazwisk niemieckich utrwaliło się w różnych rodzinach w różnej pisowni, coś tak jak u nas Zaręba wobec Zaremba - wymawia się tak samo - i "ze słuchu" w wypadku niepiśmiennych "nosicieli", urzędnicy mogli w zasadzie pisać jak chcieli, toteż pisownia w tego typu przypadkach mogła się wahać zasadniczo co chwila.

Oczywiście jeśli ktoś się nazywa Foerster dziś, to już błędem będzie go zapisać z umlautem, ale na odwrót - patrz wyżej - niekoniecznie, bo z braku czcionki może to być dopuszczalne.

Podobny problem występuje w niemczyźnie ze znakiem zastępującym podwójne ss po samogłoskach długich, czyli znakiem ß - z braku czcionki zapisujemy ss.

Na skutek tego wszystkiego mogą istnieć nazwiska z umlautem i ß zapisywane na 4 sposoby np.
Höss
Hoeß
Höß
Hoess

W Niemczech istnieje po kilkadzisiąt lub kilkaset wystąpień każdej z tych pisowni, a do tego trzy pierwsze wersje przy braku czcionki niemieckiej i tak zapisane będą Hoess.

Komendant Auschwitz pisał się Rudolf Höß.

_________________
Łukasz Bielecki

...et Marcus genuit Lucam. Lucas autem genuit Ignatium.

To co napisałeś Łukaszu jest mi znane (tym nie mniej dziękuję za wyjaśnienia). Zastanowiła mnie tylko różna pisownia tego samego nazwiska w jednym akcie. Spotkałem się z podobną sytuacją ale wtedy występowała znaczna różnica wieku obu osób. Kładłem to na karb zmian językowych, następujących na przestrzeni 60-70 lat. W języku polskim - polskich nazwiskach - też widać takie uproszczenia pisowni.

_________________
Pozdrawiam, Paweł
poszukuję: Wietrzykowski, Wyzuj, Gibowski, Sławek

Umarłych wieczność dotąd trwa, dokąd pamięcią im się płaci.

Myślę, że obecność dwóch różnych pisowni tego samego nazwiska w jednym akcie można wytłumaczyć swego rodzaju niedbalstwem wynikającym z faktu, że dla urzędnika obie pisownie zdawały się być w istocie tożsame. Takie sytuacje spotyka się tu i ówdzie, jeszcze częściej dotyczy to nazwisk polskich, z którymi urzędnicy sobie po prostu nie radzili, więc tam może bardziej chodzić o nieporadność niż niedbalstwo. Np. pan młody jest Kościński a ojciec Kociński.

_________________
Łukasz Bielecki

...et Marcus genuit Lucam. Lucas autem genuit Ignatium.

Temat wyczerpany ale jako komentarz do tego co napisał Łukasz:

kwiatek w postaci 'formy' nazwiska .... Quiadkowsky. Zaprawdę kilkakrotnie czytałem zapis zanim zrozumiałem o jakie nazwisko chodzi

_________________
Pozdrawiam, Paweł
poszukuję: Wietrzykowski, Wyzuj, Gibowski, Sławek

Umarłych wieczność dotąd trwa, dokąd pamięcią im się płaci.

Niewątpliwie w akcie pruskim ok. 1874/75

_________________
- Krystyna

Pamiętam jak kiedyś dziadek opowiadał, że rodzina zawsze pilnowała tego, żeby w nazwisku było wpisywane cz (c cet), bo Niemcy zamiast pisać Nowaczyk pisali Nowaschik.

_________________
Pozdrawiam
Henryk Krzyżan

Quasigroch, Quasniewski, Quaschnik (Kwaśnik) też można w aktach USC spotkać, a nawet w wyznianiowych (zwykle ewangelickich).

Ale za to księżom zdarzało sie pisać Cerequica.

_________________
Łukasz Bielecki

...et Marcus genuit Lucam. Lucas autem genuit Ignatium.

Mojego przodka o nazwisku Wilk w księgach kościelnych często wpisywano jako Lupa (od Lupus).

_________________
Pozdrawiam
Henryk Krzyżan

Podobnie: Jop v. Jopp v. Job zamiast Kabat v. Kabaciński
jupa/jupka = kabat, kabacik
Chyba do dziś w Wielkopolsce jupą nazywa się kabat, zwłaszcza męski, prawda?
(zapamiętane z dzieciństwa: "Wezmę jupę, bo zimno.")

I taka anegdotka:
w urzędzie pruskim, zgłaszający się podaje swoje nazwisko: Słowik.
Urzędnik głowi się: Schlovik... Schlovik... I odkrywa: aaaaaaa, Mensch!

_________________
- Krystyna

Przykład z własnego drzewa genealogicznego- XIX w. Jeden z przodków zapisany jest jako Fuss alias Noga. Wcześniejsi przodkowie zapisywani są jako: Fuss, Fus lub nawet Fuz. Jeszcze na początku XIX w. przodkowie używali nazwiska z końcówką- ski lub –wski. Problem w tym, jak odnaleźć krewnych, gdy w tym samym okresie, w tej samej parafii, w aktach metrykalnych występują te wszystkie formy nazwiska, a brak danych o rodzicach?
Pozdrawiam. Grażyna