https://dobroni.pl/artykul/25-pulk-arty ... iej/56989025 Pułk Artylerii Lekkiej - wspomnienie [
plus zdjęcia]
opracował: Reniusz Ceroń - blog
30/10/2010 21:21
31 października 1921 roku. To dzień, w którym w nowo powstałym pułku artylerii w Kaliszu wydano pierwszy rozkaz. Tę datę przyjmuje się jako dzień powstania późniejszego 25. Pułku Artylerii Lekkiej. Jednak historia pułku, który stacjonował przed wojną w mieście zaczęła się kilka dni wcześniej. Wtedy to w nocy z 28 na 29 października przybył z Poznania III dywizjon 14. Pułku Artylerii Polowej. Jednocześnie z Gniezna przyjechał III dywizjon 17. Pułku Artylerii Polowej. Oba te dywizjony, które zostały rozlokowane w koszarach przy ulicy Majkowskiej i Nowy Świat stworzyły podwaliny 25.Pułku Artylerii Polowej.
Dowódcą pułku i organizatorem powstającej jednostki został ppłk Antoni Meraviglia de Crivelli. Od następnego dnia zaczęły się szkolenia żołnierzy, tak teoretyczne jak i praktyczne. Podlegali im poborowi i kadra zawodowa pułku.
8.stycznia 1932 roku na rozkaz dowództwa pułku „ 25. Pułk Artylerii Polowej” przemianowano na „25. Pułk Artylerii Lekkiej”. Nowa struktura organizacyjna określiła, że pułk ma się składać z dwóch dywizjonów armat 75 mm oraz jednego dywizjonu haubic
100 mm. 28 maja 1937 roku uległa zmianie nazwa pułku. Została ona uzupełniona o słowa „…Ziemi Kaliskiej”. Było to związane z terenem, na jakim pułk stacjonował, ale przede wszystkim chodziło o zacieśnienie więzi między wojskiem a ludnością cywilną. Należy dodać, że zmiana ta nastąpiła na wniosek Zarządu Miasta Kalisz i sejmików powiatowych. Ciekawostką w historii pułku jest to, że trzykrotnie zmieniała się data Święta Pułkowego. W latach 1921-1926 obchodzono je 8 września. Po przewrocie majowym datę zmieniono na 26 lipca i tak było do 1932 roku. Wtedy to ustalono, ze dla uczczenia walk III dywizjonu 14. pap toczonych z bolszewikami w 1920 roku Święto Pułkowe będzie obchodzone 3. czerwca. Kaliski pułk miał swoją odznakę, którą otrzymał w 1933 roku.
Odznakę oficerską stanowił krzyż maltański, którego ramiona pokryte były zieloną emalią z czarnym obramowaniem i złoconymi krawędziami. Na środku krzyża była nałożona okrągła tarcza ze srebrnym oksydowanym orłem znajdującym się na czerwonym tle w otoku emaliowanego na biało koła ze srebrnym numerem i nazwą pułku. Dla kanonierów odznaka wykonana była z białego metalu.
25. pal miał także swój sztandar, który został ufundowany przez społeczeństwo Ziemi kaliskiej a wręczony został 29 czerwca 1937 przez generała dywizji Juliusza Rómmla. Niestety oryginalny sztandar zaginął w trakcie działań wojennych.
1. września 1939 roku 25 pułk artylerii lekkiej był na swoich wcześniej wyznaczonych pozycjach. Ponieważ artyleria miała stanowić wsparcie ogniowe oddziałów 25 Dywizji Piechoty, I dywizjon (dow. mjr Stanisław Boryczko) znajdował się na pozycjach w okolicach Ostrowa Wlkp. i wspierał 60.pp oraz batalion ON „Ostrów”. II dywizjon (
dow. mjr Juliusz Arkadiusz Ziółkowski) został skierowany do wsparcia 70.pp a III (dow. ppłk Józef Jakub Nowak) współpracował z 29.pp „Strzelców Kaniowskich” broniącym przedmościa Kalisz. Ostatnim dowódcą 25. Pułku Artylerii Lekkiej był ppłk Antoni Wojdanowicz, który dowodził pułkiem od 24sierpnia 1939 do 28. września 1939 roku. Ponieważ 25 pułk artylerii lekkiej podlegał dowództwu 25 Dywizji Piechoty, razem z nią przeszedł wrześniowy szlak bojowy od Kalisza do Warszawy, wspierając żołnierzy piechoty swoim ogniem. W początkowym okresie kampanii wrześniowej pułk uczestniczył w potyczkach z wrogiem i nie ponosił dużych strat. Niestety ten stan nie trwał długo. Co raz więcej było zabitych, rannych i zaginionych. Dotkliwe straty pułk poniósł w czasie bitwy nad Bzurą a 18. września pułk przedstawiał tylko ok. 20% wartości bojowej. Miał duże straty w ludziach, nie miał koni, dział i amunicji. 7 baterii było rozbitych, a dwie jakie pozostały (2. i 3.) i miały zdolność bojową zostały skierowane do Warszawy. Dotarły one do stolicy razem z dowództwem pułku i dowództwem I dywizjonu. Było to ok.350 ludzi.
25.pal został od razu włączony w skład artylerii wsparcia odcinka „Północ”, którego dowódcą był ppłk Walerian Tewzadze. Podpułkownik Antoni Wojdanowicz (dow. 25.pal) został mianowany dowódcą artylerii na tym odcinku. Tak było do 27. września, kiedy to wszedł w życie rozkaz o zawieszeniu broni, który poprzedził kapitulację Warszawy.
Myślę, że postawę żołnierzy 25. pal najlepiej opiszą słowa wypowiedziane przez dowódcę 2.baterii – kapitana Józefa Purchlę:
”…Mimo wielkich braków w wyposażeniu i olbrzymiej pancernej oraz lotniczej przewagi nieprzyjaciela artyleria nasza mogła jednak dość wydajnie wesprzeć piechotę. Zależało to w dużej mierze od walorów bojowych dowódców grup i dywizjonów, a zwłaszcza dowódców baterii, którzy wskutek specyficznych warunków wojny 1939r. działali przeważnie samodzielnie. Dywizjon artylerii dobrze dowodzony i trzymany w surowej dyscyplinie, mógł wykonać swoje zadanie nawet w warunkach wielkiej przewagi nieprzyjaciela.”
Tamtego pułku już nie ma, ale została o nim pamięć. Kultywuje ją grupa przyjaciół pod dowództwem starszego wachmistrza Pawła Woźniakowskiego, którzy swoimi mundurami, uczestnictwem w uroczystościach o charakterze państwowym czy rekonstrukcjach historycznych przypominają mieszkańcom Kalisza i okolic o żołnierzach i historii 25. Pułku Artylerii Lekkiej.
[ciekawe komentarze]
Zaloguj
Zarejestruj
FAQ
Szukaj
