|
Pan Marcin "Szulawy" przytacza, że herbarze podają 3 różne herby, którymi posługiwali się Zbierscy, tj. herby Poraj, Pobóg i Leszczyc. Tymczasem instalacje kanoników poznańskich podają jeszcze Zbirskich herbu Jelita (oprócz nich wymieniają też Zbierskich herbu Bróg czyli Leszczyc). Tak więc w sumie mamy 4 herby rodziny Zbierskich/Zbirskich. Herby te - Leszczyc (Bróg) jest pewny, Jelita dotyczy formy nazwiska "Zbirski" (więc może to zupełnie inna rodzina), Pobóg (ten herb jest tu najbardziej wątpliwy) oraz Poraj. Wg Bronisława Nowaka, autora pięknej mediewistycznej monografii "Ród Porajów w Małopolsce w średniowieczu" (wyd. 2009) Zbierscy herbu Poraj biorą swój początek z małopolsko-sieradzkich Porajów, czego dowodzi ich właśnie typowo "małopolskie" imiennictwo (Zawisza, Spytek), zapewne więc któryś z Porajów z sieradzkiego lub Małopolski wżenił się przed rokiem 1389 z dziedziczką części Zbierska w Wielkopolsce i odtąd się tu zadomowili. Ta historia zaczyna się od Zawiszy ze Zbierska i Dąbroszyna herbu Poraj, wymienianego w źródłach w 1389 i jeszcze w 1412 (który to Zawisza miał prawdopodobnie brata o imieniu Przecław, ojca Zawiszy i Spytka), i ten Zawisza zapewne wszedł w posiadanie Zbierska (lub jego części) oraz Dąbroszyna w wyniku spadku po matce (choć nie ma na to dowodu, to hipoteza, mógł również wejść w posiadanie tych dóbr drogą ożenku, kupna, zamiany, wyderkafu, lub nadania itp, ale z drugiej strony w Zbiersku potem będą zapewne dziedziczyć też jego bratankowie, Spytek i Zawisza, więc jeśli mieliby oni prawa do dziedziczenia w Zbiersku to raczej jako udział kognatyczny, "babizny"). Ten Zawisza ze Zbierska był ojcem Mikołaja i Chocimira Zbierskich. I odtąd Zbierscy herbu Poraj zadomowili się na stale w Zbiersku i rozrodzili, co stało się przyczyną rozdrobnienia Zbierska i przyjmowania przez Zbierskich przydomków, mających ich rozróżnić. Zbierscy herbu Poraj przyjęli więc przydomki "Spytek", "Zawisza", "Czeczot/Czeczotka" oraz "Czarnucha". Pozostali Zbierscy (dziedziczący w Zbiersku cząstki, być może byli oni autochtoniczni, a może wżenili się w Porajów), mieli przydomki "Szerszeń" i "Jaffra" (o przydomku "Lassota" nie ma mowy, stąd pytanie, czy został on dobrze odczytany, i czy nie chodzi tu o bardzo zniekształconego "Czeczota"? Można sobie bowiem wyobrazić zapis "Czeczota" odczytany po zniekształceniach jako "Lassota") i ci Zbierscy nie należeli do Zbierskich herbu Poraj. Mogli więc to być inni Zbierscy, np. herbu Leszczyc.
Może jeszcze uzupełnię. Otóż dokładniej i ściślej rzecz ujmując, Bronisław Nowak postawił hipotezę, że Zbierscy herbu Poraj, a dokładnie ich protoplasta Zawisza ze Zbierska i Dąbroszyna był potomkiem Zawiszy z Dąbrowy Zielonej i Tokarzewa herbu Poraj (ur. przed 1250 - zm. po 1316), który w swojej karierze (zapoczątkowanej na dworze księcia sieradzkiego Leszka Czarnego) był łowczym sieradzkim, kasztelanem rozpirskim, kasztelanem kaliskim i 3-krotnym wojewodą sieradzkim (w tamtych czasach urząd palatyński nie był dożywotni). Bronisław Nowak przyjmuje, że wśród wielu jego hipotetycznych synów, jeden z nich o nieustalonym imieniu NN jest identyczny z ojcem Zawiszy z Suchcic z 1336 i nazywa go dla jasności wywodu "NN z Suchcic". Tym samym przyjmuje on za owego "NN z Suchcic", syna wojewody Zawiszy z Dąbrowy Zielonej, przodka późniejszych Garnyszów oraz przodka innych rodzin, pieczętujących się herbem Poraj, a zamieszkujących południową część ziemi sieradzkiej, tj. Porajów z Garnka (Garnkowskich), z Gidla (Gidzielskich), z Kodrębia (z Kodrąbia, Kodrębskich), z Kuczowa (? Kuczewscy) i z Bogdanowa. Do grupy owych rodzin pochodzących od "NN z Suchcic" wprowadza też hipotetycznie Gruszczyńskich herbu Poraj (czyli też Koźmińskich i Zaksińskich) oraz właśnie Zbierskich herbu Poraj. Tych ostatnich najpewniej i przede wszystkim z uwagi na kryterium imionowe, skoro jeden z synów Zawiszy ze Zbierska miał na imię Chocimir, a jest to rzadkie rodowe imię, które nota bene występuje u XIV i XV-wiecznych Garnyszów. Stąd domniemanie, że Zbierskim jest pokrewnie blisko do Garnyszów. (Przy okazji drugi syn Zawiszy ze Zbierska dostaje imię Mikołaj, to owszem popularne imię, ale wraz z imieniem Chocimir występuje ono też wśród pierwszych znanych Garnyszów; stąd imiona synów Zawiszy ze Zbierska zdaje się są wcale nieprzypadkowo "Garnyszowe") Czy rozpoznania pana Bronisława Nowaka w kwestii filiacji rodowej Poraj-Zbierskich są słusznie, tego nie wiem, to wymaga głębszych analiz, ale moim zdaniem przesłanki, na których oparł on swoje przypuszczenia wydają się godne zaufania.
Żeby prześledzić i rozjaśnić powyższy komentarz przedstawię to w krótkiej genealogicznej tablicy strzałkowej:
Zawisza z Dąbrowy Zielonej i Tokarzewa (p* 1250 - po 1316) łowczy sieradzki 1264-68, kasztelan rozpierski 1271, kasztelan sieradzki 1273-76, kasztelan kaliski 1288, wojewoda sieradzki 1285, 1291-1299 i 1311; x NN herbu Odrowąż -->
"NN z Suchcic" (hipotetyczny syn) -->
Zawisza z Suchcic 1336; x (przed 1320) NN córka Sieciecha z Morska herbu Oksza, dziedziczka dóbr Woźniki i Wadów (znany jest on tylko z tej jednej wzmianki źródłowej z 1336) -->
Stanisław z Suchcic i Woźnik 1336 (występuje z ojcem Zawiszą, znany też tylko z tej jednej wzmianki)
potem występują (bez konkretnej filiacji, ale hipotetycznie z tej linii)
Piotr z Gruszczyc 1376
Mikołaj Garniec (Garnysz) z Suchcic i Pojałowic 1384 -> Chocimir 1384
Spytek z Kuczowa 1386
Spytek z Bogdanowa i Dziepołtowic 1389
Sieciech i Zawisza z Gaci 1392
Zawisza i Jan z Gidla 1392
Z tego wynika (jeśli oczywiście przyjąć te hipotezy), że chronologicznie nasz Zawisza ze Zbierska mógłby być wnukiem Zawiszy z Suchcic, ewentualnie wnukiem jego nieznanego nam z imienia i źródeł brata; jeśli łączyć by go bliżej Garnyszów, nasz Zawisza mógłby być bratem albo nawet i synem Mikołaja Garnysza
|
Zaloguj
Zarejestruj
FAQ
Szukaj
