To jak widzę stary już wątek, bo sprzed dwu lat, i nawet wszystko się w nim szczęśliwie wyjaśniło. Dla mnie samego zresztą (gdy szukałem jak wiatru w polu nieszczęsnego Jędrzejowa, a ta niestety nazwa się akurat administracyjnie nie utrzymała) ten wątek okazał się pomocny.
Dlatego też przeklejam tu ze swojego postu dotyczącego Grodzieckich (herbu Dryja) fragment dotyczący Jędrzejewa. Nie jest on rozbudowany czy nawet jakiś wnikliwy i szczegółowy, ale też w rozprawach genealogicznych trudno, aby zbyt rozwijać inny poboczny temat w sumie na całą grubą monografie, jakim mogłaby być historia Jędrzejewa - Cierpięg.
A oto ten fragment:
dodam tylko jeszcze, że dotyczy on Andrzeja z Wyszyny Grodzieckiego h. Dryja chorążego kaliskiego w latach 1571-78, bo to właśnie on założył Jędrzejewo i był jego prywatnym właścicielem (zresztą ta nazwa Jędrzejewo wywodzi się od jego imienia Andrzej)
Już w 1561 Andrzej Grodziecki posiada dom na przedmieściu gnieźnieńskim Targowisko (który to dom tamże wtedy daje w dożywocie Janowi Cieleckiemu, być może zakupiwszy go właśnie od niego), a w 1562 od Doroty Turskiej nabywa jakąś część tego przedmieścia Targowisko. Najpewniej już te właśnie inwestycje na przedmieściach Gniezna doprowadziły potem do tego, że w 1572 Andrzej Grodziecki na surowym korzeniu zwanym Jelenia Głowa zakłada i lokuje miasto Jędrzejewo, na co otrzymuje od króla przywilej lokacyjny, ustanawiający w mieście targ i jarmarki, ale z wyjątkową klauzulą - że "żaden z miasta tego do jakiejkolwiek wiary przymuszany być nie ma". Owe nowo założone miasto Jędrzejewo znajdowało się na przedmieściach Gniezna w granicach jego parafii św. Wawrzyńca, i obecnie stanowi część miasta Gniezno zwaną Cierpięgi. Leży ono nad jeziorem Jelonek, a graniczy z dzielnicą Słomianka i Targowisko w Gnieźnie, obejmując obecny rynek Bednarski oraz ulice Cierpięgi, Krótka, Łąkowa, Dalkowska, św. Wawrzyńca, Czysta, Jeziorna i Garbarska. Istnieje też domysł (wywiedziony z nazwy Cierpięgi), że tam właśnie znajdowało się tzw. Wzgórze Szubieniczne.
W 1580 roku było w Cierpięgach 8 zagrodników w części pana Żydowskiego (być może to właśnie ta część nosiła nazwę "Cierpięgi Małe"), a w pozostałej większej części (Cierpięgi Duże?) było 16 zagrodników, 8 komorników ("inquilini") oraz 3 rzemieślników (* Stanisław Karwowski "Gniezno" wyd. 1892)
Ten przypadek lokowania miasta tuż pod dużym miastem, na jego podgrodziu jest szczególny. Wydaje się bowiem, że taka lokacja nie tylko była inwestycją ekonomiczną, ale również że miała na celu zachować na tych terenach prywatną jurydykę oraz że była ona podyktowana względami religijnymi wobec rozwijającej się wówczas reformacji (Andrzej Grodziecki wszak był dysydentem). Miasto Jędrzejewo (w mieście Gnieźnie) z własnym wójtem , burmistrzem, radą miejską oraz cechami rzemieślniczymi rozwijało się i przetrwało aż do upadku Rzeczpospolitej szlacheckiej do 1791. (* zachowały się "Akta jurydyki Jędrzejewo" z lat 1640-1795, obecnie z zespole akt miasta Gniezna w AP w Gnieźnie, a jeden z pierwszych zapisów w najstarszej zachowanej tam księdze burmistrzowskiej wita nas krwawą opowieścią z 1641 o mordzie dokonanym na "nobilis" Mikołaju Sarnowskim, któremu morderca "głowę odciął i utopił, a ciało na rozstaniu dróg zakopał", stąd potem zapada taki właśnie a la vice-versa wyrok na psychopacie zabójcy, "aby był na cztery części ćwiartowany, a głowa jego także została odcięta i na szubienicy przybita", brrr
)(jeśli chodzi o te akta to rzecz ciekawa, bo Stanisław Karwowski przedwojenny autor monografii "Gniezno" korzystał z akt miasta Jędrzejewo z 1615 roku, co się zatem stało z tymi aktami? hmm, może znajdą się kiedyś na Allegro...)
Po śmierci Andrzeja Grodzieckiego Jędrzejewo dziedziczy jego syn Władysław Grodziecki. Ten zaś przed 1600 zastawia to "miasto" Jerzemu Latalskiemu i w ten sposób Jędrzejewo przechodzi na Latalskich.
Przy tej okazji w 1600 roku wymieniany jest w Jędrzejewie wiatrak. (Pewnie nie ma po nim już żadnego śladu)
ps. ciekawi mnie tylko jedno, czy pozostały tam w Jędrzejewie - Cierpięgach jakieś pamiątki po ich założycielach i właścicielach Grodzieckich? Np. wizerunki heraldyczne herbu Dryja gdzieś na budynkach albo coś w tym rodzaju? Jaki jest w ogóle najstarszy budynek w Cierpięgach? Zresztą musiałby być on zbudowany po 1572, bo w lokacji mowa jest "o surowym korzeniu", a zatem przed 1572 rokiem były tam chyba pustki, łąki, pola itp. Chociaż Karwowski wspominając olbrzymi pożar Gniezna w 1512 pisze, że zaczął się od pożarku domku na przedmieściach Cierpięgi i stamtąd rozprzestrzeniając się szybko objął całe Gniezno. Więc być może ów "surowy korzeń" to była opustoszały teren po dawnym pogorzelisku?
Zaloguj
Zarejestruj
FAQ
Szukaj
