Ladny spacerek po Gnieznie ze strony
http://golubie.pl/?wycieczka-srodmiescie,87 :
WYCIECZKA ŚRÓDMIEŚCIE
Początek trasy znajduje się przy narożniku ul. Stromej i Warszawskiej, opodal kościoła farnego Niewielki odcinek idziemy ul. Warszawską. W lewo od ul. Warszawskiej odgałęzia się ul. Rzeźnicka, powstała po regulacji miasta w 1820 r. i biegnąca na miejscu dawnej fosy, wzdłuż byłych murów miejskich. Nazwa jej pochodzi od jatek rzeźnickich przeniesionych tutaj z rynku. Skręcamy jednak w prawo na Zielony Rynek. Zielony Rynek, którym idziemy, rozszerza się tworząc niewielki plac targowy zabudowany typowymi dla przełomu XIX i XX w. domami czynszowymi. M.in. w jednym z domów mieści się Państwowe Archiwum Powiatowe, gromadzące dokumenty z terenu m. Gniezna i sąsiednich powiatów. Skręcając w prawo wychodzimy ńa skraj rozległego pl. 21, Stycznia i dochodzimy do przylegającego doń od zachodu Rynku Bednarskiego. W przeszłości był to rynek rozległej osady o charakterze miejskim i nazwie Cierpięgi. Osada ta znajdowała się pod jurysdykcją kapituły gnieźnieńskiej. Znana od wczesnego średniowiecza, w XVIII w. posiadała własne prawa miejskie, stanowiąc silny ośrodek rzemieślniczy. Pośrodku rynku stał ratusz. Wcześniej prawdopodobnie znajdowało się tu Wzgórze Szubiennicze, miejsce straceń skazańców. Z, Cierpięgami miasto Gniezno miewało różne zatargi przybierające nieraz ostre formy (np. podcinanie domów i płotó^ przez kapitułę). Dziś jedynymi zabytkami Rynku Bednarskiego są dwa parterowe domy 7. XIX w. Na północ od Rynku Bednarskiego (dojście ulicą Krasickiego) położona była biskupia osada podmiejska nazwie Słomianka. W jej sąsiedztwie istniał miejski młyn wodny, napędzany wodami spiętrzonej strugi opływającej mury miejskie. Odchodząca od Rynku Bednarskiego ul. Zaułek jako jedyna w Gnieźnie posiada schody. Trasa zwiedzania prowadzi od Rynku Bednarskiego ul. Garbarską do biegnącej tutaj skrajem wysokiej skarpy ul. Cierpięgi. Z miejsca tego rozciąga się ładny widok na jez. Jelonek i położony na przeciwległym brzegu park Piastowski. Mały odcinek idziemy w lewo ul. Cierpięgi 1 potem skręcamy w ul. Czystą, którą ponownie dochodzimy do pl. 21 Stycznia. W ogródku przy ul. Czystej 5 rośnie dorodny okaz bzu — pomnik przyrody. U wylotu ul. Czystej stoi kościół Sw. Wawrzyn-c a. Zbudowano go pierwotnie zapewne już w XI w. na terenie osady później określanej jako Targowisko. Według legendy kościół wznieśli dworzanie króla Bolesława Śmiałego. Obecny kościół wzniesiony został w XVI w., w wiekach następnych kilkakrotnie przebudowywany niemal całkowicie zatracił cechy stylowe. Jedynie wieża zachowała się z dawnych czasów, ozdobiona podwójnymi ostrpłukowy-mi wnękami. Wewnątrz warto zwrócić uwagę na polichromie prezbiterium wykonaną przez W. Taranczewskie-go (1947), kilka starych obrazów (XVII i XVIII w.) — na jednym z nich (po lewej) widok Gniezna — w ołtarzach bocznych i późnogotycką figurę Chrystusa Frasobliwego (XVI w.). Od kościoła udajemy się przez pl. 21 Stycznia w kierunku wschodnim. Dawniej plac nazywany Targiem Końskim stanowił centrum Targowiska. Osada ta w r. 1487 kupiona została przez miasto Gniezno. Obecną nazwę plac otrzymał dla upamiętnienia dnia oswobodzenia miasta przez Czerwoną Armię w r. 1945. Przecinamy ulicę Warszawską i ul. Mickiewicza dochodzimy do ul. Mieszka I. Skręcamy w lewo. Po prawej, nieco odsunięty od ulicy, budynek liceum im. Bolesława Chrobrego. Szkoła ta założona została w 1863 r. Mimo intencji władz, które chciały z gimnazjum zrobić ośrodek niemczyzny, szkoła stała się poważnym elementem rozwoju żywiołu polskiego. Większość uczniów stanowili Polacy, także wśród nauczycieli znalazło się szereg wybitnych wykładowców-Polaków. Na terenie gimnazjum działały w okresie zaborów polskie organizacje konspiracyjne, m.in. od 1894 r. działała tajna organizacja uczniowska im. Tomasza Zana (TTZ). Z murów szkoły wyszło wielu zasłużonych obywateli, znanych nie tylko w Gnieź-nieńskiem, ale i na terenie całego kraju; m.in.: nestor archeologii polskiej prof. dr Józef Kostrzewski, prof. dr Lucjan Ballenstaedt, prof. dr. Witold Hensel, prof. dr Konrad Jażdżewski. Główny budynek od strony ul. Mieszka I pochodzi z okresu powstania gimnazjum. Na murze od strony dziedzińca pamiątkowa tablica ku czci wychowanków poległych w obronie Ojczyzny (odsłonięta w 1958 r.). Ulicą Mieszka I idziemy do ul. Chrobrego. Po prawej (nr 17) mijamy redakcję miesięcznika regionalnego „Przemiany Ziemi Gnieźnieńskiej", zamieszczającego na swych łamach wiele ciekawych artykułów z dziejów i współczesności regionu. W miejscu okazałego, nowego wielkomiejskiego b u-d y n k u po lewej (zbudowanego w 1965 r.), do czasów minionej wojny znajdowała się bóżnica, wzniesiona w 1846 r. i rozebrana przez hitlerowców w 1940 r. Za przeciwległym narożnikiem (do ul. Marchlewskiego) w przeszłości położony był targ solny. Dalej ul. Mieszka I dochodzimy do ul. Dąbrówki, skręcamy w prawo, wychodzimy na ul. Roosevelta, arterię wylotową w kierunku Trzemeszna i Torunia, i dochodzimy do położnego po przeciwnej stronie kościoła Św. Michała. Obok mijanej stacji benzynowej odgałęzia się ul. 22 Lipca, ostatnio poważnie zmodernizowana, wiodąca w stronę Bydgoszczy (droga E-83). W jej perspektywie budynki główne szpitala także ostatnio przebudowanego i powiększonego. Kościół Św. Michała wznosi się na wzgórzu, w miejscu wczesnośredniowiecznego grodu zwanego prawdopodobnie Zbarem. W średniowieczu był on kościołem parafialnym jednej z osad podmiejskich zwanej Wójtostwem, znajdującej się pod jurysdykcją starosty. W XIV w. przy kościele istniał szpital, a w pobliżu położony był targ skórny i ratusz. W 1806 r. naprzeciwko kościoła stanął budynek pierwszej w Gnieźnie loży masońskiej, zaliczany przez współczesnych do najpiękniejszych budowli miasta, wymieniany tuż za katedrą. Obecny budynek kościoła pochodzi z XV w., restaurowany po pożarze w 1613 r. i w r. 1815. Jest budowlą trzynawową, hallową, orientowaną. Wieża pochodzi z r. 1900. Wewnątrz, w prezbiterium, sklepienie krzyżowo-żebrowe z XV w., o żebrach, zwornikach i wspornikach ze sztucznego kamienia (m.in. z ornamentami ze scenami polowań). W nawach sklepienia kolebkowe z 1815 r. Ołtarze z pocz. XIX w. po części ozdobione starszymi rzeźbami. Gotycka jest wykonana z piaskowca chrzcielnica i krucyfiks z 1 poł. XVI w. Na murze zewnętrznym stare epitafia, a przy prezbiterium charakterystyczne dołki wiercone w cegle (patrz — kościół Św. Jana). Naprzeciw kościoła rozpoczyna się ul. Walki Młodych, którą udajemy się do parku leżącego u jej przeciwległego krańca. Po drodze mijamy z prawej ul. Sienkiewicza, wytyczoną jako centrum tzw. nowego miasta, po pożarze w 1819 r. Otrzymało przy niej działki wielu mieszczan, którzy utracili poprzednie posiadłości na starym mieście wskutek regulacji ulic. Szereg domów zbudowanych w XIX w. przetrwało do dnia dzisiejszego. Przekraczając ul. Sobieskiego wkraczamy na teren parku miejskiego im. gen. K. Świerczewskiego. Po prawej budynki dawnych koszar 69 Pułku Piechoty, zasłużonego w bitwie nad Bsurą. Park im. K Świerczewskiego powstał w 1898 r., a rozszerzony został w 1908 r. dzięki zabiegom Towarzystwa dla Pielęgnowania Zdrowia. Posiada on bogaty, urozmaicony drzewostan, m.in. szereg drzew egzotycznych. Przechodzimy (po ew. odpoczynku po trudach zwiedzania) przez park ścieżkami w kierunku wschodnim. Za terami skręcamy w lewo i po chwili dochodzimy do położonego tuż przy torach grodziska wczesnośredniowiecznego. W przeszłości znajdował się tutaj jeden z trzech grodów broniących dostępu od strony wschodniej do grodu książęcego na Górze Lecha. Najstarsze przekazy nazywają go Gnieźnienice, później utarła się nazwa Gnieźninek. Nasyp usypany z okolicznej ziemi, znajdował się niegdyś wśród bagien i rozlewisk strumienia zasilającego fosy miejskie Gniezna. Najstarsze znalezione zabytki pochodzą z okresu wczesnego średniowiecza, a gródek istniał zapewne do XIII w. Z grodziskiem związana jest następująca legenda podana przez Kolberga: Od grodziska ścieżkami dochodzimy na północny zachód do ul. Przy Rzeźni, obok dużych Zakładów Mięs n y c h. Zbudowane w 1895 r. Zakłady są najpoważniejszym obiektem przemysłu spożywczego miasta. Zatrudniają ok. 700 osób. Bazę surowcową stanowi hodowla głównie trzody chlewnej na terenie kilku sąsiednich powiatów. Ok. 70% produkcji wysyłane jest na eksport, m.in. do Wielkiej Brytanii, USA, NRF, Szwecji. W ostatnich latach zakład został poważnie rozbudowany. Ul. Przy Rzeźni przechodzimy w kierunku północnym do ul. Roosevelta. Po prawej Dom Kultury Dzieci i Młodzieży i siedziba Hufca Gnieźnieńskiego ZHP. Z narożnika ulic widok na wieżę wodociągową, oddaną do użytku w 1888 r., i nowoczesny zakład mleczarski. Kombinat mleczarski o zdolności przerobowej 80 tys. litrów na dobę zbudowany został w 1960 r. jako jeden z najnowocześniejszych obiektów tego typu w kraju. Obsługuje on środkową część powiatu gnieźnieńskiego i produkuje m.in. sery typu Camemberl i Brie oraz masło wysyłane na eksport. Na murze przy wieży wodociągowej znajduje się t a-blica upamiętniająca walkę chłopów w czasie Insurekcji Kościuszkowskiej. Wmurowana w tym miejscu dla przypomnienia istnienia w r. 1794 obozu insurgentów pod Wi-niarami. Obok wieży zlokalizowano! oddany do użytku w 1969 r nowoczesny ośrodek rekreacyjno-sportowy z pływalniami krytą,(basen 25X12,5 m, głęb. 2,3 m) otwartą i halą sportową. Ośrodek znajduje się w kwestii GOSTiW. Ulicą Roosevelta udajemy się w kierunku wschodnim. Po prawej nowy, oddany do eksploatacji w 1971 r. gmach Gn;eźnieńskich Zakładów Przemysłu Odzieżowego „P odia n ex" (powstałych w 1945 r.), specjalizujących s|ię w produkcji koszul flanelowych i popelinowych, z których duża część przeznaczona jest na eksport. W pewnej odległości za „Pollanexem" po prawej budynki Miejskich Pralni i Farbiarni, największego przedsiębiorstwa usługowego w Gnieźnie. Obsługuje ono nie tylko mieszkańców miasta ale i mieszkańców szerejgu sąsiednich powiatów (posiada 60 agentur). W ciągu 2p-lecia zakład tęn został zmodernizowany kosztem prawie 12 min zł. Dalej mijamy po lewej park im. XX-lecia PRL i dochodzimy do największego nowego osiedla gnieźnieńskiego: Osiedla Tysiąclecia. Budowę jego rozpoczęto w 1960 r. ze środków MRN i Spółdzielni Mieszkaniowej. W 1970 r. mieszkało tu ponad 7 tys. osób. W 1965 r. oddano na osiedlu do użytku nowoczesną szkołę-Pomnik Tysiąclecia Państwa Polskiego im. Mieszka I. Wyróżnia się ona ładną formą architektoniczną, a wewnątrz posiada 16 sal lekcyjnych, 4 pracownie, salę gimnastyczną. Położona jest ok. 200 m od ul. Roosevelta, przy ul. Staszica. Mijając kolejne bloki osiedla dochodzimy do granic miasta przy Arkuszewie. Po prawej rozciąga się rozległa dzielnica przemysłowo--magazynowa, w większości zabudowana w ostatnich latach. Przed przejazdem kolejowym ładne o funkcjonalnej architekturze budynki zarządu GS, mieszczące w części pawilonowej restaurację i kawiarnię. Za przejazdem zbudowane „na surowym korzeniu" oddane do eksploatacji w 1966 r. budynki Zakładu Wytwórczego Maszyn i Urządzeń Przemysłu Spożywczego „S p o m a s z". Jest to jedyna w Polsce fabryka specjalizująca się w produkcji wirówek do mleka i innych urządzeń wirujących (m.in do krwi, olejów, wina, masy czekoladowej).'Zakład produkuje także inną aparaturę (m.in. agregaty pakujące). W głębi ul. Reymonta widoczny jest wysoki budynek położonej przy ul. Fabrycznej Fabryki Galanterii „L e c h". I ta fabryka, produkująca guziki z poliestru, metapleksu i galalitu (kazeiny) otrzymała w ostatnich latach całkowicie nowe pomieszczenia. Po zapoznaniu się z częścią nowego Gniezna autobusem linii 3 lub 4 (z przystanku na ul. Reymonta nar. Roosevel-ta), powrócić można do śródmieścia lub na dworzec kolejowy.
Zaloguj
Zarejestruj
FAQ
Szukaj
:
. Liczyłam, że będą w niej zdjęcia wnętrza kościoła św.Trójcy(miejsce chrztów i ślubów Otlewskich) - niestety brak. Brak aktualnego planu Gniezna, a stare są takiej wielkości, że nazw ulic nie można odczytac. Jeżeli ktoś chciałby sprawdzić, czy interesująca go informacja znajduje się w tej encyklopedii - chętnie służę.
