-> P. Łukasz Bielecki
A skąd wiadomo, jak wymawiano zgłoski i litery w czasach piastowskich, zachowały się jakieś nagrania?
Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na osobę Godrfryda Lengnicha, słynnego historyka z Gdańska (i wychowawcy i nauczyciela Stanisława Augusta Poniatowskiego).
Godfryd Lengnich wydał książkę o historii Polski raz w wersji łacińskiej "Historia Polona a Lecho ad Augusti II mortem" (wyd. 1740) i potem w wersji niemieckiej "Polnische Gesichte von denen Zeiten Lechi an bis auf den Tod August II" (wyd. 1741) (* obie książki są dostępne na kpbc).
Lengnich (za Kromerem) nazywa naszego Mieszko I - Miecislaus I
Rozdziały dotyczące czasów wczesnopiastowskich opracował na podstawie kroniki Długosza, Kadłubka (i być może Galla Anonima), Ditmara, Witichindusa (mało znana w Polsce kronika niemieckiego mnicha), oraz publikacji Eccardi "Corpus historicum" z 1723.
Pod koniec książki Lengnich, w osobnej części, jednak właśnie przytacza swoje krytyczne rozważania na temat imienia Mieszka, więc spisuje też jego kronikarskie formy - Misca, Misica, Miesco, Mesca, Misico, Miseco.
Na razie nie tłumaczyłem tych rozważań, ale są o tyle warte uwagi, że być może właśnie Lengnich jako pierwszy (1740) zaczął temat krytyczno-historycznych rozważań nad imieniem Mieszka. (* ps. forma "Dagome" nie jest mu znana)
Z innych starych książek np.:
J. G. Jolli "Histoire de Pologne et du grand-duché de Lituanie" (wyd. 1698) (* historyk francuski, bliżej mi nie znany) - w języku francuskim opisał on historię Polski na podstawie kronik Kromera, Marcina Miechowity, i Aleksandra Gaugnina, oraz innych (niestety, nie podając dokładnie dalszych źródeł). Jolli wymienia zatem prawie wszystkich władców Polski piastowskiej, w tym legendarnych, każdemu poświęcając osobny rozdzialik (Lech I, Wysimir II, rządy 12 wojewodów, Cracus I, Cracus II, Wanda V, Premislas ou Lesco, Lesco II, Lesco III, Popiel I, Popiel II, Piast z Kruszwicy, Semowit (król od 895), Lesco IV (902-921), Semomislas (921-962)).
W końcu jest tam rozdział o Mieszko I, o którym Jolli zawsze pisze - Miesco ou Miecislas (* przy tym daje mu dwie żony - Dambrowka oraz Judyta Węgierska!, ponadto twierdzi ze zmarł w 999!)
W ogóle już w czasach staropolskich utrwalił się kanon nazywania Mieszka I Mieczysławem (jak również kanon dziejopisarzy). Np.
1) W "Reges, sancti bellatores, scriptores Poloni" (wyd. 1601) Krzysztof Warszewicki wymienia królów ("Reges") i jako pierwszego kładzie - Miecislaus - mianowicie pisze krótko "Miecislaus, monarcha Polonię primus, christianus factus 965, Cęcus? natus, septimo die post baptismu visum recepit, et Poloniam luce Euagelica illustrada pręnuciauit. Ostrorogij, Czarnkovij, Gostomscij de Naleatioru armis cu eo feurut baptizati. Uxor Dabrovca" i potem też twierdzi że zmarł w 999 (* jego poczet królów opiera się na podstawie kronik Kadłubka, Basco, Długosza, Miechowity, Wapowskiego, Decjusza, Kromera).
2) Jan Herburt w swojej kronice ("Chronica" wyd. 1571) (* napisanej na podstawie kronik Kadłubka, Długosza, Miechowity, Wapowskiego i Kromera) notuje (jako przewodnią) formę Miecislaus, a tylko raz odnotowuje formę Miesco
3) Maciej Miechowita w swojej kronice ("Chronica Polonorum" wyd. 1521) notuje takie formy - Myesko, Myeczslaus, Mieczlaus, Myeczlao
4) Erazm Gliczner w "Chronikon Regum Poloniae" (wyd. 1597) - Miecislaus i Mieczslaw
Ogólnie podaje się, że to Kromer wprowadził do obiegu historiograficznego imię Mieczysław (dla Mieszka) (że niby chrześcijańskie imię Mieczysław zastąpiło pogańskie Mieszko), co pozwoliło potem snuć wojenną symbolikę: Mieczysław - od miecz (tak jak tu Mieszko - od zmierzch, mysz, miś-niedźwiedź itp).
Zapisy tego imienia, jak również ich dziejowa recepcja, przynajmniej w czasach staropolskich, to bardzo ważna rzecz, więc uszeregujmy chronologicznie (* do uzupełnień) -
Maciej Miechowita (1521) - Myesko, Myeczslaus, Mieczlaus, Myeczlao
Jan Herburt (1571) - Miecislaus, Miesco
Erazm Gliczner (1597) - Miecislaus i Mieczslaw
Krzysztof Warszewicki (1601) - Miecislaus
J. G. Jolli (1698) - Miesco ou Miecislas
Godfryd Lengnich (1740) - Miecislaus, Misca, Misica, Miesco, Mesca, Misico, Miseco
ps. a propos imienia, zwróciłbym też uwagę na analogię
1) Mieszko - Leszko
2) ? Mieszko - Miśnia (* w jednej z prac spotkałem, że w dawnej jeszcze wtedy słowiańskiej Saksonii w X wieku było miasto Myszno)
3) ? Mieszko - Mszczuj, Mściwój (zarówno początkowe "Mis" jest w zapisach obu imion np. u Thietmara Mis(tui), u Widukinda - Mis(tav), a początkowe dla Mieszko u nich to najczęściej - Mis(eco), Mis(aco))
Roman KK
Zaloguj
Zarejestruj
FAQ
Szukaj
